پس از گذشت دو دهه، دولت پاکستان در آبهای سرزمینی خود در مجموع با مساحتی بالغ بر ۵۳ هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع، شاهد دریافت پیشنهادهای چشمگیر سرمایه گذاری خارجی در یک مناقصه، برای ۲۳ بلوک نفت و گاز فراساحلی بوده است.
بر اساس بیانیهای که از سوی اداره کل نفت و گاز پاکستان منتشر شد، این اقدام در راستای چشمانداز امنیت انرژی و توسعه منابع داخلی به دستور نخستوزیر شهباز شریف انجام گرفته و «پس از ۲۰ سال، گامی مهم در کشف ذخایر نفت و گاز فراساحلی کشور» محسوب میشود.
در مرحله نخست صدور مجوزها در این مناقصه، حدود ۸۰ میلیون دلار سرمایهگذاری انجام خواهد شد و این رقم در مرحله حفاری میتواند تا یک میلیارد دلار افزایش یابد.
به گفته وزارت نفت پاکستان، این موفقیت نشانهای از اعتماد سرمایهگذاران به بخش بالادستی انرژی پاکستان است.
بر اساس دادههای رسمی، بلوکهای موفق شامل مناطق واقع در حوضههای مکران و ایندس هستند که همزمان تحت راهبرد اکتشاف مشترک قرار گرفتهاند.
🔹 ذخایر احتمالی و شرکتهای مشارکتکننده
در این بیانیه آمده است که شرکت آمریکایی دیگلوئر و مکناتن در مطالعات اخیر خود، وجود ۱۰۰ تریلیون فوت مکعب ذخایر احتمالی گاز را در آبهای پاکستان برآورد کرده بود و بر همین اساس، اغاز «طرح اکتشاف فراساحلی ۲۰۲۵» با استقبال سرمایهگذاران خارجی روبهرو شده است.
در میان شرکتهای بینالمللی و داخلی که در این پروژهها مشارکت دارند، نام شرکتهایی چون ترکیش پترولیوم (ترکیه)، یونایتد انرژی، اوریِنت پترولیوم و فاطمه پترولیوم بهعنوان شرکا دیده میشود. همچنین شرکتهای بزرگ پاکستانی مانند اوجیدیسیال (OGDCL)، پیپیال (PPL)، ماری انرژی و پرایم انرژی نیز در میان برندگان مزایده قرار دارند.
🔹 موقعیت جغرافیایی و سوابق اکتشاف
بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز، منطقه فراساحلی پاکستان با وسعتی حدود ۳۰۰ هزار کیلومتر مربع، در مجاورت مرزهای عمان، امارات و ایران واقع شده است. از سال ۱۹۴۷ تاکنون تنها ۱۸ حلقه چاه اکتشافی در این منطقه حفر شده است که برای برآورد دقیق منابع هیدروکربوری کافی نیست.
پاکستان در حال حاضر بیش از نیمی از نیاز نفتی خود را وارد میکند و آخرین تلاش بزرگ در سال ۲۰۱۹ در قالب پروژه «کِکرا–۱» با ناکامی روبهرو شد.
در ماه اوت سال جاری، رئیسجمهوری وقت آمریکا دونالد ترامپ از دستیابی به توافقی میان ایالات متحده و پاکستان برای استخراج ذخایر عظیم نفتی پاکستان خبر داد و گفت واشنگتن در حال انتخاب شرکت مجری این پروژه است.
🔹 وضعیت کنونی تولید داخلیطبق آمار سرویس اطلاعات
نفت پاکستان (PPIS)، تولید داخلی نفت در ۹ ماه نخست سال مالی جاری حدود ۱۱ درصد کاهش داشته است. تولید از میادین مهمی مانند قادپور، سوئی، اُچ و ماری نیز با افت روبهرو شده است.
کارشناسان حوزه انرژی، از جمله وصی خان بر این باورند که هرچند تلاشهای گذشته در زمینه اکتشاف نفت در پاکستان با موفقیت محدودی همراه بوده، اما تحقیقات جدید آمریکاییها و مدلهای قراردادی جدید امید تازهای برای کشف منابع بزرگ ایجاد کرده است.
او یادآور شد که طبق گزارشهای رسمی آمریکا، پاکستان تا ۹ میلیارد بشکه ذخایر احتمالی نفتی در اختیار دارد، هرچند این ذخایر تا زمانی که از نظر تجاری قابل بهرهبرداری نباشند، در زمره ذخایر اثباتشده قرار نمیگیرند.
🔹 محل فعالیت و چالشها
اکنون عملیات اکتشاف و تولید نفت و گاز در هر چهار ایالت پاکستان جریان دارد، اما بیشترین فعالیت در ایالت سند متمرکز است. بر اساس گزارش مؤسسه رتبهبندی اعتباری پاکستان، از مجموع چاههای فعال کشور ۲۴۷ حلقه در سند، ۳۳ در پنجاب، ۱۵ در خیبرپختونخواه و ۴ در بلوچستان قرار دارد.
با این حال به گفته کارشناسان از جمله دکتر عافیه از مؤسسه اقتصاد توسعه پاکستان، فعالیت در مناطق بلوچستان و خیبرپختونخوا به دلیل چالشهای امنیتی و مالیاتی با محدودیت روبهروست.
🔹 همکاریهای بینالمللی و چشمانداز آینده
به گفته منابع رسمی در گذشته نیز شرکتهای آمریکایی مانند اکسیدنتال پترولیوم و یونیون تگزاس در توسعه بخش انرژی پاکستان نقش مؤثری داشتهاند. کارشناسان معتقدند بازگشت شرکتهای غربی میتواند به انتقال فناوری و افزایش رقابت منجر شود.
در عین حال، تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که مشارکت احتمالی آمریکا تأثیری منفی بر همکاریهای چین و پاکستان نخواهد داشت و حتی میتواند زمینهساز تنوع سرمایهگذاری و همکاریهای فنی جدید میان دو کشور شود.
🔹 جمعبندیاکتشاف جدید در آبهای سواحلی پاکستان پس از دو دهه وقفه، به عنوان گامی راهبردی برای کاهش وابستگی به واردات انرژی و تقویت امنیت انرژی ملی ارزیابی میشود.
مقامهای پاکستانی تأکید دارند که با تداوم روند فعلی، دورهای تازه از سرمایهگذاریهای داخلی و بینالمللی در بخش انرژی کشور آغاز خواهد شد.
