بازار طلا در پاکستان با وجود افزایش کلی قیمتها، همچنان شاهد نوسانات شدید است و معاملهگران و کارشناسان انتظار ثبات قریبالوقوعی را ندارند. این نوسانات به ترکیبی از عوامل جهانی و محلی نسبت داده میشود که طلا را به یک پناهگاه ارزش در زمان عدم قطعیت تبدیل کرده است.
نوسانات بیسابقه قیمت و عوامل محرک
رشد شگفتانگیز قیمت: از سال ۲۰۰۱، قیمت ۱۰ گرم طلا از حدود ۵,۰۰۰ روپیه به بیش از ۳۵۰,۰۰۰ روپیه رسیده است؛ یک افزایش ۷۰ برابری. با این حال، بازدهی سایر داراییها مانند املاک و مستغلات و بازار سهام در همین دوره حتی بیشتر بوده است.
نوسان ماه گذشته: ماه گذشته نوسان شدیدی در بازار دیده شد؛ قیمت ۱۰ گرم طلا در اول اکتبر از ۳۴۳,۲۰۰ روپیه شروع شد، در روز ۱۷ام به اوج ۴۰۲,۱۰۰ روپیه رسید و ماه را با قیمت ۳۶۱,۸۰۰ روپیه به پایان رساند.
کارشناسان دلایل متعددی را برای این بیثباتی برمیشمارند:
عوامل جهانی: نوسانات قیمت بینالمللی طلا، درگیریهای مسلحانه، فشارهای تعرفهای ایالات متحده (تحت ریاست جمهوری ترامپ)، و جریانهای صندوقهای قابل معامله در بورس (ETF).
عوامل داخلی: بیثباتی نرخ روپیه در برابر دلار، اختلالات نظارتی (مانند ممنوعیتهای واردات)، قاچاق، و جهشهای فصلی مصرف (مانند فصول عروسی).
مشکل فقدان دادههای معتبر و شفافیت بازار
بازار غیررسمی: بازار طلا در پاکستان عمدتاً خودتنظیمشده و غیررسمی است.
عدم وجود آمار موثق: هیچ نهاد دولتی، از جمله بانک مرکزی، وزارتخانههای دارایی و تجارت، یا اداره آمار پاکستان، آمار معتبر و یکپارچهای درباره اندازه بازار، تقاضا، عرضه یا روند قیمتها ارائه نمیدهد.
نحوه قیمتگذاری: قیمتهای روزانه توسط اصناف بازرگانان طلا و بر اساس درک و شهود کارشناسان تعیین و اعلام میشود، نه بر اساس دادههای تقاضا و عرضه.
تغییر الگوهای مصرف به سمت سرمایهگذاری
پناهگاه در برابر تورم: تقاضای فزاینده نشاندهنده یک تغییر تدریجی در الگوهای مصرف از زیورآلات به سرمایهگذاری است، زیرا طلا بهطور فزایندهای به عنوان پناهگاهی در برابر تورم و کاهش ارزش روپیه عمل میکند.
روند تقاضا (بر اساس دادههای World Gold Council):
سهم زیورآلات: از ۲۴٪ تا ۳۹٪ کل تقاضا را تشکیل میدهد.
سهم سرمایهگذاری: از حدود ۱۱٪ در سال ۲۰۱۰ به نزدیک به ۲۶٪ در سال ۲۰۲۴ افزایش یافته است.
کاهش کلی مصرف: با وجود افزایش سهم سرمایهگذاری، مصرف کلی در دوره پس از همهگیری، به دلیل قیمتهای بیسابقه و محدودیتهای واردات، تعدیل شده است.
دولت و ریسکهای خارجی
ممنوعیتهای تجاری: دولت ابتدا در ماه می واردات و صادرات طلا را به دنبال شیوع جنگ با هند ممنوع کرد. این اقدام با هدف جلوگیری از جریان طلا به هند از طریق دبی و حفظ ارز خارجی انجام شد. این ممنوعیت در ماه اکتبر به دلیل فشار جواهرسازان و تقاضای قوی سرمایهگذاران لغو شد.
پیشبینی ناپایداری: کارشناسان معتقدند با توجه به پایداری ریسکهای خارجی (مانند تنشهای ژئوپلیتیکی) و آسیبپذیریهای داخلی (مانند بیثباتی ارزی)، نوسانات بیشتر از آرامش پایدار محتملتر است.
