بودجۀ نظامی پاکستان:
بودجۀ نظامی پاکستان همواره یکی از موضوعات مهم و بحث‌برانگیز در این کشور بوده است. سهم قابل توجهی از بودجۀ ملی به بخش دفاعی اختصاص می‌یابد که این موضوع همواره با انتقاداتی از سوی گروه‌های مدنی و برخی احزاب سیاسی همراه بوده است. اختصاص بودجۀ قابل توجه به بخش نظامی بر این منطق استوار است که پاکستان در منطقه‌ای قرار دارد که تنش‌های سیاسی و نظامی فراوانی وجود دارد. رقابت با هند و حضور گروه‌های شورشی در مناطق مرزی و نگرانی از نفوذ قدرت‌های خارجی، از جمله دلایلی است که پاکستان را به افزایش بودجۀ نظامی ترغیب میکند. تهدید تروریسم نیز یکی دیگر از دلایل افزایش بودجۀ نظامی این کشور است. گروه‌هایی مانند طالبان و سایر گروه‌های افراطی در مناطق مرزی پاکستان فعالیت می‌کنند و ارتش این کشور برای مقابله با آن‌ها به تجهیزات و نیروهای بیشتری نیاز دارد. همچنین پاکستان برای حفظ و توسعۀ برنامه هسته‌ای خود به بودجۀ قابل توجهی نیاز دارد. ارتش پاکستان در سیاست این کشور نفوذ زیادی دارد و بودجۀ نظامی همچون ابزاری برای حفظ این نفوذ مورد استفاده قرار می‌گیرد. پاکستان با چالش‌های ناشی از بودجۀ نظامی بالا مواجه شده است زیرا باعث کاهش بودجه در بخش‌های دیگر مانند آموزش و بهداشت و زیرساخت‌ها می‌شود. از طرفی افزایش بودجۀ نظامی باعث افزایش بدهی خارجی پاکستان نیز شده است. بعضی از کارشناسان معتقدند افزایش توان نظامی پاکستان ممکن است باعث تشدید تنش‌ها با کشورهای همسایه شود.
گروه‌های مدنی معتقدند بودجۀ نظامی باید کاهش یابد و منابع بیشتری به بخش‌های اجتماعی و اقتصادی اختصاص یابد.
برخی از احزاب سیاسی نیز با افزایش بودجۀ نظامی مخالف هستند و معتقدند این امر به ضرر توسعۀ کشور است.
جامعۀ بین‌المللی نیز نگران افزایش بودجۀ نظامی پاکستان و پیامدهای آن برای ثبات منطقه است.
افزایش بودجۀ نظامی پاکستان برای دومین بار طی شش سال اخیر بیانگر اولویت اسلام‌آباد در تقویت توانمندی‌های نظامی و تقویت بنیۀ دفاعی زیر سایۀ تحولات ژئوپلیتیک منطقه است. به گزارش ایرنا از رسانه‌های پاکستانی، بودجۀ جدید نظامی ـ دفاعی پاکستان با افزایش قابل توجه ۱۷.۶ درصدی، دومین افزایش چشمگیر آن طی شش سال اخیر است. لایحۀ بودجۀ سال 2024-2025 پاکستان در جلسۀ علنی مجلس ملی این کشور ارائه شد. سقف بودجۀ سال مالی جدید پاکستان حدود ۶۷.۴۲ میلیارد دلار اعلام شده است. تصویب بودجۀ دولت پاکستان برای سال 2024-2025، با نارضایتی گستردۀ عمومی در این کشور همراه شده است.
بر اساس جزئیات بودجۀ جدید پاکستان، دولت اسلام‌آباد پیشنهاد تخصیص ۲.۱۲ تریلیون روپیه (حدود ۷.۵۷ میلیارد دلار) برای نیروهای مسلح را در سال مالی آینده به مجلس ارائه کرد که نشان‌دهندۀ افزایش ۱۷.۶ درصدی نسبت به بودجۀ سال گذشته است. کارشناسان دفاعی در پاکستان معتقدند افزایش چشمگیر در بودجۀ نظامی ـ دفاعی بیانگر اولویت این کشور برای تقویت توانمندی‌های دفاعی پاکستان زیر سایۀ تنش‌های ژئوپلیتیک در منطقه است.
بر اساس این گزارش، افزایش قابل توجه در هزینه‌های دفاعی، دومین افزایش بزرگ در شش سال گذشته است. سال گذشته نیز بودجۀ نظامی پاکستان ۱۵ درصد افزایش داشت.
به عقیدۀ کارشناسان، عمدۀ بودجۀ نظامی که مرتبط با برنامه‌های موشکی و تسلیحات هسته‌ای است، از طریق کانال‌های جداگانه تأمین می‌شود که در ردیف بودجه‌های طبقه‌بندی‌شدۀ پنهان است، بنابراین، میزان واقعی هزینه‌های نظامی پاکستان مبهم باقی می ماند.
روند هزینه‌های نظامی پاکستان
هزینه‌های نظامی و بودجۀ دفاعی پاکستان در چند سال گذشته و با وخامت وضعیت اقتصادی این کشور رو به کاهش نهاده بود. این بودجۀ نظامی برای سال 2022 مبلغ 10.34 میلیارد دلار بود که کاهش 12.66 درصدی نسبت به سال 2021 را نشان می‌داد. در بلندمدت این بودجه افزایش 0.09 درصدی نسبت به سال 2019 را نشان می‌داد که از سطح تورم سالانۀ پاکستان در این سال‌ها بسیار کمتر بوده و به نوعی بودجۀ انقباضی بوده است. هزینه‌های نظامی پاکستان در سال 2023 برابر با 8.5 میلیارد دلار شد که نسبت به سال 2022 کاهش 1.8میلیار داشت. این کاهش نسبت به بالاترین رقم تاریخی خود یعنی 11.8364 میلیارد دلار در سال 2021 نشان از آن بود که به تَبَع وضعیت اقتصادی پاکستان و خزانۀ عمومی دولت، ارتش مجبور به کاهش بودجه شده است. به عنوان درصدی از تولید ناخالص داخلی، هزینه‌های دفاعی پاکستان از 2.6 درصد در سال 2020 به 2.1 درصد در سال 2022 و 1.9 درصد در سال 2023 کاهش یافت.
یکی از مهم‌ترین علل کاهش بودجۀ نظامی پاکستان، کاهش و تقریباً قطع کامل کمک‌های مالی ایالات متحدۀ آمریکا به پاکستان بود. از زمان استقلال پاکستان در سال 1948 تا 2016، ایالات متحده مطابق ارزش روز دلار، بیشتر از 78.3 میلیارد دلار به پاکستان کمک کرده است. بخش عمدۀ این کمک‌ها، کمک‌های امنیتی و نظامی بوده است. مطابق با ارزش دلار در سال 2024، ارزش این کمک‌ها به 102 میلیارد و 462 میلیون دلار میرسد! در سال 2018 دونالد ترامپ پس از رسیدن به ریاست جمهوری، تقریباً همۀ کمک‌های نظامی به پاکستان را قطع کرد. در آن سال ارزش این کمک‌ها 300 میلیون دلار بود. دولت بایدن هم این کمک‌ها را قطع کرد و حتی کمک‌های غیر نظامی را هم به 200 میلیون دلار در سال کاهش داد. خروج آمریکا از افغانستان و پی بردن به عمق ارتباطات طالبان افغانستان و ارتش پاکستان، در این کاهش بسیار مؤثر بود. وقوع جنگ اوکراین و سپس جنگ غزه، ارسال کمک به پاکستان را عملاً از اولویت و دستور کار آمریکا خارج کرده است.
کمک خارجی دیگری که به ارتش پاکستان داده می‌شد از جانب بریتانیا بود. بریتانیا از سال 2009 تا 2013 مبلغ 665 میلیون پوند به پاکستان کمک کرده است. این رقم به ارزش امروز، نزدیک به یک میلیارد پوند و یا یک میلیارد و دویست و هفتاد میلیون دلار است. بین سال‌های 2014 تا 2019، پاکستان بزرگ‌ترین دریافت‌کنندۀ کمک‌های توسعۀ خارجی مستقیم بریتانیا بود. حدود 320 میلیون پوند هم در سال 2019/2020 (معادل 400 میلیون پوند 2024) به عنوان بخشی از برنامۀ وزارت توسعۀ بین‌المللی به پاکستان کمک ارسال شد. ورود این کمک‌ها به خزانۀ عمومی سبب می‌شد تا دولت، قسمتی از بودجۀ عمومی را در بخش‌هایی مثل آموزش یا بهداشت، آزاد کند و به ارتش تقدیم کند. موارد پیش‌گفته، بجز کاهش شدید کمک‌های مالی کشورهای ثروتمند عربی مانند عربستان و امارات متحدۀ عربی است که سخاوت دههها و سال‌های قبل را متوقف کرده و بسیار حسابگرانه با پاکستان در زمینۀ کمک‌های مالی تعامل می‌کنند.
با قطع کمک‌های آمریکا و کاهش کمک‌های خارجی دیگر، ارتش پاکستان از دو جهت دچار مشکل شد. هم کمک‌های نظامی مستقیم کاهش یافت و هم دولت پاکستان مجبور بود تعادلی میان سهم ارتش از بودجه و بقیۀ مصارف بودجه ایجاد کند. این تعادل البته به‌سادگی قابل حصول نبود. بجز کاهش بودجۀ نظامی، دولت مجبور شد تا با تحمیل کسری بودجه، زمینه‌ساز ایجاد تورمی بی‌سابقه در کشور شود. بجز آن، افزایش مالیات‌ها رخ داد.
ترکیب افزایش مالیات و افزایش تورم، سبب تشدید نارضایتی در کشور شد. این بجز حقیقت مهمتر کنونی در اقتصاد پاکستان است. اقتصاد پاکستان به سبب چند دورۀ طولانی گرمای شدید هوا و خشکسالی و سیل که در ترکیب با یکدیگر، محصولات کشاورزی را نابود کرده یا بسیار کاهش داده است، دچار مشکلات اقتصادی گسترده شده است. همین طور میزان عایدات ارزی پاکستان از محل درآمد نیروی کار پاکستانی در خارج از کشور در دورۀ بیماری کرونا، کاهش قابل توجهی یافت. بحران سیاست داخلی و ناآرامی و ناامنی ناشی از تروریسم نیز سبب شد تا جذب سرمایهگذاری خارجی در پاکستان کاهش یابد و حتی سرمایۀ داخلی پاکستانی هم هرچه بیشتر از کشور خارج شود. در نهایت باید به مشکلات اقتصادی و ترانزیتی در رابطه با افغانستان اشاره کرد. در حالی که با ترانزیت کالاهای ناتو و سایر کشورها به افغانستان در دورۀ حضور آمریکا در آن کشور، پاکستان درآمد قابل توجهی داشت، با خروج ناتو از افغانستان، این درآمد از میان رفت. بسته شدن مکرّر مرزهای دو کشور هم سبب شد بخش دیگری از درآمدها کاهش یابد و اقتصاد آسیب ببیند. این بجز دوران طولانی فساد مالی و سیاسی و نیز میزان کم سرمایهگذاری در بخش زیرساختی است که اکنون پس از چند دهه انباشت، با بروز نشانههای استهلاک زیرساختی، آثار خود را بر اقتصاد پاکستان نشان می‌دهد. در حقیقت دولتهای پاکستان با بودجۀ نظامی بزرگ و کاهش بودجۀ سرمایهگذاری در بخش زیرساختی، اکنون در حال برداشت آن هستند در گذشته کاشته‌اند.
با وجود سیر صعودی بودجۀ نظامی پاکستان، این کشور در تأمین این بودجه به‌شدت دچار مشکل شده و همچنان دست به گریبان مشکلات بیشتر خواهد بود. بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول و نیز چند بانک بین‌المللی خصوصی که در حوزۀ اعطای اعتبار فعال هستند، از دولت پاکستان خواستهاند از اثرات نامطلوب نظامیگری بر اقتصاد این کشور بکاهد. این کاستن، تنها معطوف به کاهش بودجۀ نظامی نیست که بلعندۀ منابع است بدون آن که بازگشتی داشته باشد، بلکه شامل کاهش دخالت ارتش در اقتصاد و سیاست هم هست. روشن است که هر دولتی در پاکستان بخواهد بودجۀ نظامی را کم کند در مناسباتش با ارتش دچار مشکل خواهد شد. از همین رو در سال‌های آتی، مشکلات بودجهای و اقتصادی پاکستان متأثر از مسالۀ هزینه‌های نظامی، همچنان ادامه خواهد یافت و تشدید خواهد شد.
پاکستان در بنبست قرار دارد. توان اقتصادی پاکستان جوابگوی هزینه‌های نظامی آن نیست و ارتش هم به عنوان قدرت اصلی کشور، هرگز کوتاه آمدن از هزینه‌های نظامی را به صورت استراتژی ملّی قبول نخواهد کرد. این که این بنبست اقتصادی و سیاسی در نهایت چگونه گشوده خواهد شد، علاوه بر تأثیر داخلی در پاکستان، برای ایران و دیگر همسایگان پاکستان هم، اهمیت خواهد داشت.
تجربیات عملیاتی ارتش پاکستان: نگاهی به گذشته و حال
ارتش پاکستان از زمان تأسیس، درگیر درگیری‌های متعددی بوده است که شکل‌دهندۀ تجربیات عملیاتی آن شده‌اند. این تجربیات، هم شامل جنگ‌های بین‌المللی و هم عملیات داخلی علیه شورشیان بوده است.
از جمله جنگ‌ها و درگیری‌های بزرگ و متعدد ارتش پاکستان، با هند بر سر منطقۀ کشمیر بوده است. این جنگ‌ها، از جمله جنگ 1947 و 1965 و 1971، تأثیر قابل توجهی بر شکل‌گیری ارتش پاکستان و استراتژی‌های نظامی آن داشته‌اند.
ارتش پاکستان در جنگ علیه اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان نیزنقش مهمی ایفا کرد و از مجاهدین افغان حمایت کرد. این تجربه، به ارتش پاکستان اجازه داد تا در جنگ‌های نامنظم وچریکی مهارت پیدا کند.
ارتش پاکستان در طول دهه‌های گذشته درگیر عملیات داخلی گسترده‌ای علیه گروه‌های شورشی در مناطق قبایلی و بلوچستان بوده است.
ویژگی‌های برجستۀ تجربیات عملیاتی ارتش پاکستان باعث شده است که ارتش این کشور در تاکتیک‌های جنگ چریکی و عملیات‌های ضد شورش و مبارزه با تروریسم مهارت پیدا کند و به تجربه‌های ارزشمندی دست یابد.
از آن جا که بسیاری از درگیری‌ها در مناطق کوهستانی و صعب‌العبور رخ داده است، ارتش پاکستان توانایی بالایی در جنگیدن در شرایط سخت و پیچیده پیدا کرده است.
تجربیات عملیاتی، باعث توسعۀ توانایی‌های نظامی ارتش پاکستان در زمینه‌های مختلفی مانند جنگ‌های نامنظم، عملیات‌های ویژه، مبارزه با تروریسم، و جنگ الکترونیک شده است. همچنین نیاز ارتش پاکستان به تجهیزات و تسلیحات جدید را آشکار کرده است. در نتیجه، ارتش پاکستان در سال‌های اخیر به طور قابل توجهی به تجهیزات نظامی مدرن مجهز شده است و به ارتش پاکستان اجازه داده است تا نقش مهمی در سیاست داخلی و خارجی کشور ایفا کند.
مبارزه با تروریسم همچنان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی ارتش پاکستان است. از طرفی با توجه به اهمیت روزافزون جنگ سایبری، ارتش پاکستان باید به توسعۀ توانایی‌های خود در این حوزه بپردازد و به طور مداوم تجهیزات خود را مدرن‌سازی کند تا بتواند با تهدیدات نوظهور مقابله کند.
حمایت‌های بین‌المللی از ارتش پاکستان تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله سیاست‌های خارجی کشورها، منافع استراتژیک، و روابط دوجانبه تغییر میکند. در طول تاریخ، پاکستان حمایت‌های مختلفی را از کشورهای مختلف دریافت کرده است.
پاکستان به دلیل موقعیت استراتژیک خود در آسیای جنوبی، بازیگر کلیدی در منطقه شناخته می‌شود. بسیاری از کشورها به دلایل امنیتی و اقتصادی، به دنبال تقویت روابط با پاکستان و ارتش آن هستند. در گذشته، برخی کشورها از ارتش پاکستان در مبارزه با تروریسم، به‌ویژه در زمینۀ مبارزه با گروه‌های افراطی مانند القاعده و طالبان، حمایت کرده‌اند.
برخی کشورها نیز از ارتش پاکستان به عنوان ابزاری برای حفظ تعادل قوا در منطقه و مقابله با نفوذ سایر قدرت‌های منطقه‌ای استفاده می‌کنند. البته روابط تاریخی و فرهنگی بین پاکستان و برخی کشورها، به‌ویژه کشورهای اسلامی، باعث شده است که این کشورها از پاکستان حمایت کنند.
ارتش پاکستان تا کنون انواع حمایت‌های بین‌المللی شده است. این نوع حمایت‌ها شامل فروش تسلیحات، آموزش نظامی، همکاری‌های نظامی، و همچنین حمایت سیاسی شامل حمایت از سیاست‌های پاکستان در مجامع بین‌المللی و دفاع از منافع این کشور است. برخی کشورها نیز به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به ارتش پاکستان کمک‌های مالی می‌کنند.
البته انتقاداتی نیز از ارتش پاکستان مطرح است. برخی از منتقدان معتقدند که ارتش پاکستان از حمایت‌های بین‌المللی برای اهداف نامشروع مانند سرکوب مخالفان و مداخله در امور داخلی سایر کشورها استفاده میکند. برخی از سازمان‌های حقوق بشری ارتش پاکستان را به نقض حقوق بشر متهم می‌کنند و از حمایت‌های بین‌المللی از این ارتش انتقاد می‌کنند.
فرمانده ارتش پاکستان
فرمانده ارتش پاکستان، رئیس ستاد مشترک است که بالاترین مقام نظامی این کشور محسوب می‌شود. رئیس ستاد ارتش پاکستان توسط نخست‌وزیر پاکستان انتخاب و توسط رئیس‌جمهور پاکستان منصوب می‌شود.
انتخاب فرمانده ارتش پاکستان فرآیندی پیچیده و حساس است که در آن عوامل سیاسی و نظامی و اجتماعی نقش مهمی ایفا می‌کنند.
عوامل مؤثر در انتخاب فرمانده ارتش:
- سلسله مراتب نظامی: معمولاً فرماندهان ارشد ارتش از میان افسرانی انتخاب می‌شوند که سال‌ها تجربه و سوابق درخشان در خدمت داشته‌اند.
- روابط سیاسی: روابط فرماندهان با دولت حاکم و احزاب سیاسی مختلف بسیار مهم است. فرمانده‌ای که بتواند توازن مناسب بین این روابط برقرار کند، شانس بیشتری برای انتخاب دارد.
- توانایی‌های مدیریتی: فرمانده جدید باید توانایی مدیریت سازمان بزرگ و پیچیده مانند ارتش را داشته باشد.
- دیدگاه‌های ایدئولوژیک: دیدگاه‌های فرمانده در مورد مسائل داخلی و خارجی پاکستان نیز در انتخاب او مؤثر است.
- توافقات پشت پرده: در بسیاری از موارد، توافقات پشت پرده بین گروه‌های مختلف قدرت در پاکستان نقش تعیین‌کننده‌ای در انتخاب فرمانده دارد.
به طور معمول مراحل کلی روند انتخاب فرمانده ارتش بدین گونه است که ابتدا چندین افسر ارشد به عنوان گزینه‌های احتمالی برای فرماندهی ارتش مطرح می‌شوند. سپس گزینه‌ها از نظر سوابق و توانایی‌ها و روابط سیاسی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. دولت حاکم با نهادهای نظامی و امنیتی مشورت میکند تا به نتیجۀ نهایی برسد. در نهایت، نخست‌وزیر پاکستان با توافق رئیس جمهور، فرمانده جدید ارتش را انتخاب میکند. اهمیت این انتخاب به این دلیل است که فرمانده ارتش در پاکستان معمولاً نفوذ زیادی بر سیاست داخلی دارد و می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های مهم دولت نقش ایفا کند همچنین سیاست‌های خارجی پاکستان نیز تحت تأثیر دیدگاه‌های فرمانده ارتش قرار می‌گیرد. انتخاب فرمانده کارآمد و مورد توافق می‌تواند به ثبات و امنیت پاکستان کمک کند. البته چالش‌ها و انتقاداتی در این مورد وجود دارد زیرا فرآیند انتخاب فرمانده ارتش در پاکستان اغلب به صورت شفاف انجام نمی‌شود و همین امر باعث بروز شایعات و انتقادات می‌شود.
برخی منتقدان معتقدند که نفوذ ارتش در سیاست پاکستان بیش از حد است و این امر برای دموکراسی این کشور مضر است.
در برخی دوره‌ها، فرماندهان ارتش پاکستان با سرعت بیشتری تغییر می‌کنند که این امر می‌تواند بر ثبات ارتش تأثیر منفی بگذارد.
در کل، انتخاب فرمانده ارتش پاکستان فرآیندی پیچیده و حساس است که در آن عوامل متعددی نقش ایفا می‌کنند. این انتخاب نه تنها بر آیندۀ ارتش، بلکه بر آیندۀ کل پاکستان نیز تأثیرگذار است.
رژه‌های ارتش پاکستان: نمایشی از قدرت و وحدت
رژه‌های نظامی در پاکستان، به‌ویژه رژه‌های نیروی زمینی، رویدادهایی با اهمیت بسیار بالا هستند که نمادی از قدرت نظامی و وحدت ملی و افتخار ملی این کشور محسوب می‌شوند. این رژه‌ها معمولاً در مناسبت‌های مهم ملی و مذهبی برگزار می‌شوند و در آن‌ها انواع تجهیزات نظامی نیروهای مسلح به نمایش گذاشته می‌شود و نمایش‌هایی هوایی انجام می‌شود.
اهمیت رژه‌های نظامی در پاکستان:
- نمایش قدرت نظامی: رژه‌ها نمایش قدرت نظامی به سایر کشورها و گروه‌های داخلی‌اند و پیامی مبنی بر آمادگی و توانایی ارتش پاکستان در دفاع از کشور ارسال می‌کنند.
- تقویت روحیۀ ملی: این رویدادها باعث تقویت روحیۀ ملی واحساس غرور در بین مردم پاکستان می‌شود و به آن‌ها اطمینان می‌دهد که کشورشان از قدرت و امنیت کافی برخوردار است.
- نمایش وحدت ملی: رژه‌ها فرصتی برای نمایش وحدت و انسجام نیروهای مسلح و مردم پاکستان هستند و به تقویت احساس همبستگی ملی کمک می‌کنند.
- معرفی تجهیزات نظامی: در این رژه‌ها، جدیدترین تجهیزات نظامی پاکستان به نمایش گذاشته می‌شود که باعث افزایش آگاهی مردم از توانایی‌های نظامی کشور می‌شود.
انواع رژه‌های نظامی در پاکستان:
- رژۀ روز استقلال: یکی از مهم‌ترین رژه‌های نظامی در پاکستان، رژۀ روز استقلال است که در 14 اوت هر سال برگزار می‌شود. در این رژه، نیروهای مسلح پاکستان به همراه تجهیزات نظامی خود به نمایش گذاشته می‌شوند و نمایش‌های هوایی باشکوهی اجرا می‌شود.
- رژۀ روز دفاع: رژۀ روز دفاع نیز یکی دیگر از رژه‌های مهم است که برای بزرگداشت نیروهای مسلح برگزار می‌شود.
- رژه‌های منطقه‌ای: علاوه بر رژه‌های ملی، رژه‌های منطقه‌ای نیز در برخی مناطق پاکستان برگزار می‌شود که به طور معمول در مناسبت‌های محلی یا مذهبی برگزار می‌شوند.
- مراسم باز و بسته شدن گذرگاه‌های مرزی با هندوستان بسیار جذاب و حاوی رجزخوانی نمایش‌گونۀ مرزبانان دو کشور می‌باشد و مورد توجه مردم و گردشگران است.
ویژگی‌های رژه‌های نظامی پاکستان:
- حضور گستردۀ مردم: رژه‌های نظامی در پاکستان با استقبال گستردۀ مردم مواجه می‌شوند و هزاران نفر برای تماشای این رویدادها به خیابان‌ها می‌آیند.
- نمایش تجهیزات پیشرفته: در این رژه‌ها، جدیدترین تجهیزات نظامی پاکستان از جمله تانک‌ها، توپخانه، موشک‌ها، و هواپیماهای جنگی به نمایش گذاشته می‌شود.
- نمایش‌های هوایی: نمایش‌های هوایی یکی از جذاب‌ترین بخش‌های رژه‌های نظامی پاکستان هستند که در آن انواع هواپیماهای نظامی به نمایش گذاشته می‌شوند وحرکات نمایشی انجام می‌دهند.
- شرکت نیروهای مسلح مختلف: علاوه بر نیروی زمینی، سایر نیروهای مسلح پاکستان مانند نیروی دریایی و نیروی هوایی نیز در این رژه‌ها شرکت می‌کنند.
در مجموع، رژه‌های نظامی در پاکستان رویدادهایی با اهمیت بسیار زیاد هستند که نقش مهمی در تقویت روحیۀ ملی و نمایش قدرت نظامی و افزایش انسجام ملی ایفا می‌کنند.
