برای گلزار و خانواده ۱۴ نفره‌اش، وجود الاغشان خط باریکی میان یک زندگی حداقلی و فقر شدید است. این حیوان، که بطور عامیانه به آن “حیوان بارکش” می‌گویند، هر روز این مرد ۵۰ ساله را به همراه گاری‌اش که ۱۳۵۰ کیلوگرم آهن‌آلات ساختمانی بارگیری شده است، در مسافت‌های چندین مایلی جابه‌جا میکند. این سفر ۳۸ دقیقه‌ای، از نیو کراچی تا لیاری و گاهی حتی فراتر، روزانه بین ۱۲۰۰ تا ۱۶۰۰ روپیه برای گلزار درآمد دارد که تقریباً نیمی از آن صرف نگهداری الاغش می‌شود.البته این مبلغ حداقلِ ممکن درآمدش است، اما همین هم او را سرپا نگه می‌دارد و نمی‌گذارد غرق شود.
اما در طول چند سال گذشته، افزایش قیمت الاغ‌ها و نرخ بالای مرگ و میر آنها، گلزار را در موقعیت دشواری قرار داده است. او با حسرت میگوید:
“قبلاً، هزینه‌های ما با درآمدمان همخوانی داشت، اما الان کار بیشتر شده است. حتی اگر یک حیوان را به قیمت ۲۰۰ هزار روپیه بخری، فایده‌ای ندارد؛ قبل از اینکه بتوانی به طور کامل از آن استفاده کنی، می‌میرد. اگر این حیوانات نمی‌مردند، صاحبان گاری‌های الاغ‌کش ثروتمند می‌شدند.”
در کراچی، صدها کارگر روزمزد مانند گلزار که درآمدشان به الاغ‌ها وابسته است، تحت فشار قرار گرفته‌اند. محمد اسلام ۵۶ ساله و محمد رشید ۴۱ ساله، که آنها نیز از گاری‌های الاغ‌کش خود برای حمل آهن‌آلات ساختمانی در این شهر بندری استفاده می‌کنند، گلایه کردند که با گذشت زمان و در دسترس بودن کمتر الاغ‌های سالم در داخل کشور، گذران زندگی دشوارتر شده است.
بزرگترین بازار الاغ کراچی در لیاری.
الاغ‌ها اولین بار نزدیک به ۵۰۰۰ سال پیش در آفریقا اهلی شدند. دستیابی به آمار دقیق و به روز دشوار است، اما گزارش‌ها تخمین می‌زنند که ۵۰۰ میلیون نفر از جمعیت فقیر و به حاشیه‌رانده شده در سراسر جهان به حیوانات بارکش (اسب، الاغ و قاطر) وابسته هستند.
در پاکستان، جمعیت الاغ‌های کارگر ۵.۹ میلیون رأس است که در سه سال اخیر رشد ثابتی داشته است. این موضوع به پاکستان کمک کرده تا جایگاه خود را در میان کشورهایی که بیشترین تعداد الاغ را دارند، حفظ کند و در این رده بندی پس از اتیوپی و سودان قرار گیرد.
در چند ماه گذشته، گزارش‌های رسانه‌های محلی از افزایش چشمگیر قیمت الاغ خبر داده‌اند که حتی به ۳۰۰ هزار روپیه نیز رسیده است. اگرچه تورم یک مشکل اساسی در تمام صنایع پاکستان است، اما افزایش قیمت الاغ‌ها به تقاضای رو به رشد یک خریدار متمول نسبت داده می‌شود: چین و صنعت چند میلیارد دلاری ایجیا (ejiao) آن.
برای فعالان حقوق حیوانات، علاقه چین به تهیه الاغ، به‌ویژه برای پوست آنها، خبر جدیدی نیست. اما اخیراً، تجارت جهانی پوست الاغ به یک پدیده ژئوپلیتیکی تبدیل شده است؛ جایی که سالانه میلیون‌ها الاغ برای ارضای تقاضای رو به رشد ایجیا که یک ژلاتین مورد استفاده در طب سنتی چینی است که با پختن و غلیظ کردن پوست الاغ تهیه می‌شود، سلاخی می‌شوند.
پاکستان، به دلیل نزدیکی جغرافیایی و روابط دیپلماتیک نزدیک خود با چین، از جذابیت خاصی برای تأمین این تقاضا (برای الاغ) برخوردار بوده است.
در آوریل ۲۰۲۵، رانا تنویر حسین، وزیر فدرال امنیت غذایی و تحقیقات ملی، با هیئتی چینی دیدار کرد. این هیئت علاقه‌مند به تأسیس مزارع پرورش الاغ در پاکستان بودند و دلیل آن را محیط مناسب این کشور برای پرورش این جاندار ذکر کردند. وزیر از این ابتکار عمل استقبال کرد، اما اظهار داشت که هرگونه توافق رسمی باید از جمعیت محلی الاغ‌های پاکستان محافظت کند.
صنعت ایجیا:
ایجیا که نامش را از زادگاهش، شهرستان دونگ‌اِ (Dong’e) در استان شاندونگ شرق چین گرفته، در طب سنتی چینی یکی از سه تونیک (تقویت‌کننده) برتر به شمار می‌رود. این ماده از میراث فرهنگی سه‌هزارساله برخوردار است و در چند دهه اخیر، با گسترش دامنه فعالیت و کاربرد جهانی شرکت‌های تولیدکننده آن، توجه بین‌المللی را به خود جلب کرده است.
گوگل ترندز (Google Trends) افزایش جستجوی عبارت محبوب «ایجیا» را حدود سال ۲۰۱۶ نشان می‌دهد؛ با بیشترین علاقه از سوی مناطق اندونزی، سنگاپور، چین و هنگ‌کنگ. نشریه «هنگ‌کنگ فری پرس» این جهش در محبوبیت را به سریال تلویزیونی «امپراطورها در کاخ» نسبت می‌دهد که پخش آن از سال ۲۰۱۱ آغاز شد؛ یکی از بزرگترین تولیدکنندگان ایجیا، یعنی «دونگ‌اِ ایجیا»، برای قرار گرفتن محصولاتش در این سریال هزینه زیادی پرداخت کرده بود و محصولات این شرکت در حداقل ۱۶ قسمت از این مجموعه به نمایش درآمد.
در همین حال، مؤسسه حمایت از حیوانات (Animal Welfare Institute) گزارش می‌دهد که ایالات متحده با واردات سالانه تقریبی ۱۲ میلیون دلار، سومین واردکننده بزرگ محصولات ایجیا است.
اما چه چیزی ایجیا را تا این حد پرطرفدار کرده است؟
بر اساس مطالعه‌ای که در نشریه «Frontiers in Pharmacology»که یک مجله تحقیقاتی داوری‌شده است،منتشر شده، ایجیا به دلیل فعالیت‌های بیولوژیکی خود در رفع خستگی، بهبود ایمنی، سرکوب تومور و اثر ضد کم‌خونی، به طور گسترده‌ای در کلینیک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در طب سنتی چینی، سندرم کمبود خون (BDS) به وضعیت پاتولوژیکِ خون ناکافی اشاره دارد، اما با کم‌خونی که در پزشکی نوین تعریف می‌شود، متفاوت است؛ در حالی که هر دو شامل کاهش سلول‌های خونی یا هموگلوبین هستند، این اصطلاحات از دو سیستم پزشکی اساساً متفاوت نشأت می‌گیرند.
سندرم کمبود خون در زنان شیوع بیشتری دارد؛ این تفاوت به از دست دادن خون در طول چرخه‌های قاعدگی و تغییرات هورمونی در دوران بلوغ، بارداری، شیردهی و یائسگی نسبت داده می‌شود، که همه این موارد نیاز بدن به آهن و کلسیم را افزایش می‌دهند.
در آزمایش های بالینی مطالعه ذکر شده، اگرچه بیماران بدون توجه به جنسیت استخدام شدند، اما محققان دریافتند که از ۲۲۰ بیمار، ۱۸۷ نفر زن بودند که نشان‌دهنده محبوبیت ایجیا در میان زنان است. نتایج نشان داد که ایجیا سرگیجه، که یکی از علائم اصلی سندرم کمبود خون در بیماران است، را کاهش می‌دهد و در عین حال نتایج هماتوکریت (آزمایش خونی که میزان گلبول‌های قرمز خون یک فرد را در مقایسه با پلاسما اندازه‌گیری میکند) را بهبود می‌بخشد. همزمان، ایجیا سطح گلبول‌های سفید خون و تعداد مطلق نوتروفیل‌ها را نیز افزایش داد.
با وجود این فواید و محبوبیت گسترده ایجیا در طب سنتی چینی، کارشناسان دامپزشکی اصرار دارند که تهیه پوست الاغ برای تولید ایجیا، سلامت و رفاه عمومی و محیط زیست را به خطر می‌اندازد. خطرات شامل قرار گرفتن در معرض کزاز، سیاه‌زخم و سایر بیماری‌های مشترک بین انسان و دام است. به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۹، شیوع آنفولانزای اسبی در غرب آفریقا منجر به مرگ ۶۰,۰۰۰ الاغ در نیجریه شد که بخشی از آن به انتقال غیرقانونی الاغ در مرزها مرتبط دانسته شده است.
افزایش سرسام‌آور تولید ایجیا و پیامدهای آن:
بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶، تولید سالانه ایجیا از ۳۲۰۰ به ۵۶۰۰ تن افزایش یافت که رشدی ۲۰ درصدی را به طور سالانه نشان می‌دهد. اما در پنج سال بعد از آن، تولید با جهشی خیره‌کننده به ۱۶۰ درصد رسید؛ این موضوع برای همگام شدن با تقاضای رو به رشد طبقه متوسط چین، به میلیون‌ها پوست الاغ نیاز داشت.
در سال ۲۰۱۸، بزرگترین تولیدکننده ایجیا در چین، قیمت محصولات خود را ۶ درصد افزایش داد؛ تصمیمی که بر اساس عرضه و تقاضای بازار پوست الاغ گرفته شد. جمعیت الاغ‌های خود چین از ۵.۶ میلیون در سال ۱۹۹۰ به ۰.۸۶ میلیون در سال ۲۰۲۲ کاهش یافته است، یعنی یک سقوط ۸۰ درصدی تکان‌دهنده. این کاهش صنعت ایجیا را مجبور کرده تا به تأمین‌کنندگان خارجی، از جمله آفریقا، آمریکای جنوبی و آسیا روی آورد.
تأمین‌کنندگان خارجی:
آفریقا میزبان دو سوم جمعیت الاغ‌های جهان است که آن را به منبعی پرسود برای صنعت ایجیا تبدیل کرده است. در طول سال‌ها، اگرچه برخی از کشاورزان محلی در آفریقا از تجارت پوست الاغ سود بردند، اما نوسانات قیمت الاغ تأثیر نامطلوبی بر خانواده‌های صاحب الاغ گذاشته است.
دکتر لورن جانستون، دانشیار مرکز مطالعات چین در دانشگاه سیدنی و متخصص روابط چین و آفریقا، میگوید: “در بیشتر موارد در آفریقا، الاغ‌ها در خانوارهای فقیر، توسط افراد بیمار، پناهندگان و کسانی که در مناطق دورافتاده زندگی می‌کنند، به ویژه زنان و کودکان، مورد استفاده قرار می‌گرفتند.”
او توضیح داد: “بنابراین، تقاضای مرتبط با ایجیا برای پوست الاغ، نه تنها منجر به سرقت این حیوانات از روستاهای فقیر شد، بلکه کل خدماتی را که الاغ‌ها با حمل آب از چاه به خانه ارائه می‌دادند، مختل کرد.”
“بیشتر بچه‌ها مجبورند از مدرسه ترک تحصیل کنند؛ چون باید پیاده به سمت چاه بروند و آب بیاورند، زیرا دیگر الاغی وجود ندارد.”
الاغ‌ها نقش چندوجهی در خانوارهای آفریقایی ایفا می‌کنند؛ آنها در زمان و انرژی صرفه‌جویی کرده و سطح زندگی فقرا را در مناطق دورافتاده بهبود می‌بخشند.
متأسفانه، همانطور که دکتر لورن جانستون اشاره کرد، افزایش تقاضا و قیمت الاغ، نقش اقتصادی-اجتماعی آنها را مختل کرد. برای مقابله با این وضعیت، سران کشورهای آفریقایی سال گذشته توافق کردند که تجارت پوست الاغ را ممنوع کنند، که عملاً به کشتار قانونی صدها هزار الاغ پایان داد. این ممنوعیت، توجه را به پاکستان معطوف کرد و روابط نزدیک پکن و اسلام‌آباد نیز به این امر دامن زد.
این دو کشور، همانطور که وزارت امور خارجه بارها تأکید کرده، از شرکای تجاری اصلی یکدیگر به شمار می‌روند.
در حالی که وسعت دقیق تجارت قانونی و غیرقانونی پوست الاغ طی دهه گذشته مشخص نیست، داده‌های به دست آمده از اداره کل گمرک (GACC) – یک نهاد وزارتی که بر واردات و صادرات کالاها به چین و از آن نظارت میکند – نشان می‌دهد که در مجموع ۱,۳۳۵,۵۳۰ پوست الاغ از ژانویه تا دسامبر ۲۰۲۳ وارد شده است.
از این تعداد، شش کشور از اتحادیه آفریقا، یعنی بنین، مصر، غنا، کنیا، موریتانی و نیجریه، در مجموع ۷۸۰,۰۲۱ پوست صادر کرده‌اند. از سوی دیگر، پاکستان در سال ۲۰۲۳ در مجموع ۱۵۷,۰۹۴ پوست به چین صادر کرده است.
واردات پوست چین: شرکای تجاری اصلی (ژانویه ۲۰۲۳ – دسامبر ۲۰۲۳)
- مصر: ۳۶۰,۲۰۸
- مغولستان: ۲۹۵,۶۷۰
- پاکستان: ۱۵۷,۰۹۴
- نیجریه: ۱۴۶,۶۸۵
- غنا: ۹۹,۶۵۹
- پرو: ۸۶,۳۲۱
- موریتانی: ۷۲,۶۳۰
- بنین: ۶۸,۷۷۵
- ایتالیا: ۵۹,۴۵۷
- مکزیک: ۵۵,۷۳۰
- اروگوئه: ۴۵,۵۲۶
- بلژیک: ۳۷,۹۸۷
- قرقیزستان: ۳۳,۴۱۰
- کنیا: ۳۲,۰۶۴
- برزیل: ۱۴,۶۰۵
- کانادا: ۵,۶۷۱
داده‌های مشابه از سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که پس از ممنوعیت اتحادیه آفریقا در فوریه سال گذشته (۲۰۲۴)، پاکستان به شریک تجاری اصلی چین برای واردات پوست حیوانات تبدیل شد.
واردات پوست چین: شرکای تجاری اصلی (ژانویه ۲۰۲۴ – دسامبر۲۰۲۴)
- پاکستان: ۳۲,۶۱۶
- پرو: ۱۵,۳۸۸
- مغولستان: ۱۱,۶۹۵
- مکزیک: ۴,۳۶۰
- قرقیزستان: ۴,۳۰۰
اما نکته مهم این است که این داده‌ها به طور کلی همه پوست‌های اسب‌سانان و گاوسانان (گاو، گاومیش، گاومیش کوهان‌دار) را شامل می‌شود و تنها ابعاد قانونی تجارت را نشان می‌دهد، بدون اینکه الاغ‌هایی را که گزارش شده ربوده یا به طور غیرقانونی معامله شده‌اند، در نظر بگیرد.
دکتر لورن گفت: “یادم نمی‌آید چین سالانه چه تعداد پوست از آفریقا دریافت می‌کرد، اما اگر نتوانند آنها را از آفریقا تهیه کنند، باید از جای دیگری بگیرند. و به نظر می‌رسد هدف اصلی برای جایگزینی پوست الاغ از آفریقا، پاکستان است.”
در خصوص آخرین دیداری که در ماه آوریل بین رانا تنویر حسین و هیئت چینی برگزار شد، سخنگوی وزارتخانه به روزنامه ها گفت که تصمیم برای تأسیس مزارع پرورش الاغ در پاکستان برای اقتصاد کشور مفید خواهد بود، زیرا در هر مرحله، از جمله تغذیه، مراقبت و سیستم‌های مدیریتی موجود، به نیروی کار محلی وابسته خواهد بود.
یک دارایی اقتصادی برای پاکستان:
در حالی که پاکستان عمدتاً از تجارت پوست الاغ حمایت کرده است، سیاست‌های رسمی آن در طول زمان، بسته به شرایط، متفاوت بوده‌اند.
چند سال پیش، شرکت‌های خصوصی چینی تمایل خود را برای تجارت حیوانات با دولت خیبر پختونخوا ابراز کردند، به ویژه با تمرکز بر الاغ‌ها و پیشنهاد تأسیس برنامه توسعه پایدار الاغ ، خیبر پختونخوا-چین را برای توسعه و افزایش جمعیت الاغ به منظور صادرات مطرح کردند.
با این حال، این پیشنهاد به نتیجه نرسید. دکتر اصل خان، مدیر کل بخش توسعه دام و لبنیات خیبر پختونخوا (بخش توسعه)، گفت: “ما با این شرکت‌ها مذاکره کردیم، اما از آنجایی که آنها خصوصی بودند، پیشنهاد به ثمر نرسید.”
او در مصاحبه ای گفت: “این نوع توافق‌نامه‌ها یا تفاهم‌نامه‌ها بین دولت‌ها هستند. از آنجایی که تمام این شرکت‌های چینی از بخش خصوصی بودند و هدف اصلی آنها خرید الاغ از اینجا و بردن به چین بود، ما اجازه این کار را به آنها ندادیم.” او اضافه کرد که این حیوانات منبع درآمدی برای فقرا هستند.
در سال ۲۰۱۵، شورای هماهنگی اقتصادی صادرات پوست الاغ را موقتاً ممنوع کرد؛ نگرانی اصلی، مدیریت پسماند گوشت الاغ بود و قرار شد این ممنوعیت تا زمانی که هر چهار دولت استانی راهکارهایی برای دفع مناسب گوشت ارائه دهند، ادامه یابد. گزارش‌هایی مبنی بر فروش گوشت الاغ به جای گوشت گاو، پاکستانی‌ها را نسبت به تجارت الاغ نگران کرد، زیرا گوشت الاغ اهلی غیرقابل خوردن یا حرام است.
به گفته دکتر عاصم فراز، استادیار تولید دام و طیور در دانشگاه بهاءالدین زکریا، اگر فقط پوست الاغ صادر می‌شد احتمالاً گوشت آن به مصرف محلی می‌رسید. او گفت: “پس اگر قرار است الاغ به چین صادر کنیم، باید کل حیوان صادر شود.
در نهایت، ممنوعیت پس از چند سال لغو شد. طبق نظرسنجی اقتصادی پاکستان ۲۰۲۳-۲۰۲۴، پروتکل‌هایی برای افزایش صادرات کشاورزی این کشور به چین امضا شد، از جمله پروتکلی برای صادرات فلفل خشک در ژوئیه ۲۰۲۳ و پروتکلی برای محصولات لبنی، پوست الاغ و گوشت گاو حرارت دیده در اکتبر ۲۰۲۳.
در زمینه تجارت بین‌المللی، به ویژه بین پاکستان و چین، “گوشت گاو حرارت دیده” یک دسته‌بندی مهم است. چین برای واردات گوشت از پاکستان پروتکل‌های سختگیرانه‌ای دارد که شامل حرارت‌دهی مشخص برای اطمینان از سلامت و بهداشت محصول است. این امر به دلیل جلوگیری از انتقال بیماری‌های دامی و اطمینان از ایمنی غذایی برای مصرف‌کنندگان چینی حیاتی است. این پروتکل‌ها معمولاً شامل شرایط خاصی برای سن دام (مثلاً کمتر از ۳۰ ماه)، بدون استخوان بودن گوشت و رسیدن به دمای داخلی مشخص در فرآیند حرارت‌دهی می‌شود.
در واقع، در نوامبر سال گذشته، در کنفرانس بین‌المللی صنعت الاغ که در لیائووچنگ چین برگزار شد، مقامات پاکستانی بر پتانسیل پاکستان در صنعت الاغ و دامپروری برای رقابتی شدن در سطح جهانی با کمک همسایه خود (چین) تاکید کردند.
مجید عزیز، رئیس سابق اتاق بازرگانی و صنعت کراچی که در این رویداد حضور داشت، در مصاحبه‌ای گفت که نیاز به تأسیس کارخانه‌های مشخص برای کشتار و فرآوری پوست و گوشت وجود دارد تا اطمینان حاصل شود که این محصولات وارد بازارهای پاکستان نمی‌شوند. او پیش‌بینی کرد: “استفاده از گاری‌های الاغی به مرور زمان از بین خواهد رفت” و اضافه کرد که بهتر است دولت الاغ‌ها را از صاحبان گاری بخرد و آنها را با موتورسیکلت جایگزین کند.
با وجود اینکه وضعیت عملیاتی آن در حال حاضر روشن نیست، پاکستان هم‌اکنون یک کشتارگاه الاغ در پارک کشاورزی منطقه آزاد گوادر دارد؛ همان جایی که برنامه‌هایی برای تأسیس مزارع نیز در دست اقدام است. محمد اکرم، کمیسر سابق دامپروری در وزارت امنیت غذایی و تحقیقات ملی، میگوید هدف اصلی این کشتارگاه صرفاً صادرات است. او افزود: «هیچ مصرف یا نشتی [از محصولات آن] در داخل پاکستان اتفاق نخواهد افتاد.
در حالی که هیچ قانون خاصی در پاکستان وجود ندارد که به طور صریح به تجارت پوست الاغ بپردازد، قوانین و مقررات مرتبط دیگری هستند که به طور غیرمستقیم حقوق حیوانات و تجارت را مدیریت می‌کنند.
به عنوان مثال، قانون جلوگیری از ظلم به حیوانات مصوب ۱۸۹۰، ضرب و شتم، کار کشیدن بیش از حد، یا ایجاد درد غیرضروری برای حیوانات را ممنوع میکند. با این حال، این یک قانون مربوط به دوران استعمار با مجازات‌های ناچیز است – جریمه‌ای کوچک از ۵۰ تا ۱۰۰ روپیه، بسته به جرم، و حبس به مدت یک یا دو ماه.
علاوه بر این، قانون سلامت حیوانات پنجاب (۲۰۱۹) بر پیشگیری، کنترل، مهار و ریشه‌کن کردن بیماری‌های دامی تمرکز دارد تا استانداردهای بین‌المللی واردات و صادرات حیوانات و فرآورده‌های دامی را برآورده سازد. پوست الاغ تحت تأثیر وضعیت کلی حیوان قرار نمی‌گیرد، بنابراین ممکن است هیچ انگیزه‌ای برای اطمینان از وضعیت سلامت مثبت وجود نداشته باشد. چنین صادراتی می‌تواند نقض این قانون باشد.
چه چیزی در خطر است؟:
با وجود فرصت اقتصادی که صنعت ایجیا فراهم میکند و تضمین‌های دولت برای حفاظت از جمعیت محلی الاغ‌ها، تخمین زده می‌شود حدود ۳۶ میلیون نفر در سراسر پاکستان به کار حیوانات بارکش وابسته هستند و ممکن است تحت تأثیر تجارت پوست الاغ قرار گیرند.
الاغ‌ها بخش جدایی‌ناپذیری از بسیاری از صنایع این کشور هستند؛ که مهمترین آنها شامل کوره‌های آجرپزی، حمل و نقل، کشاورزی، جمع‌آوری زباله، بازیافت و حتی لباسشویی می‌شود.
مطالعه‌ای که توسط خیریه اسب‌سانان “بروک” در سال ۲۰۱۹ انجام شد، تخمین زد که یک الاغ روزانه ۱۰۰۰ کیلوگرم زباله غیرقابل بازیافت و ۱۰۰ کیلوگرم زباله قابل بازیافت را جابجا میکند.
دکتر شیر نواز، مدیر منطقه‌ای بروک پاکستان (سند)، توضیح داد که هر حیوان بارکش تقریباً شش نفر را حمایت میکند و به درآمد روزانه حدود ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ روپیه کمک میکند. او همچنین اشاره کرد که قیمت نژادهای بزرگتر الاغ در پنج تا ۱۰ سال گذشته دو برابر شده و به ۱۵۰ هزار روپیه رسیده است. الاغ‌های کوچک‌تر که قبلاً حدود ۱۵ هزار روپیه قیمت داشتند، اکنون ۳۰ تا ۴۰ هزار روپیه هزینه دارند.
سلیم مایباپ، صاحب ۶۰ ساله گاری الاغی که ده‌ها سال است در کار حمل و نقل فعالیت میکند.
برای صاحبان الاغ در پاکستان، درآمد معمولاً به نوع کاری که به دست می‌آورند بستگی دارد. به عنوان مثال، در صنعت کوره‌های آجرپزی، درآمد هر حیوان می‌تواند بین ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ روپیه در روز باشد، اما این مبلغ بین چند کارگر تقسیم می‌شود.
با این حال، بازار پاکستان در حال گسترش است و تقاضا بالا است، به خصوص از آن سوی مرز. افرادی که به بازار الاغ در لیاری کراچی رفت و آمد دارند، روایت می‌کنند که با مشتریان چینی مواجه شده‌اند که مایل به خرید الاغ برای مصرف گوشت آن هستند.
کالو، ۶۵ ساله، از خریداران چینی میگوید: “اما من قبول نکردم، چون می‌دانم آنها الاغ‌ها را سلاخی می‌کنند و از پوستشان برای مقاصد آرایشی استفاده می‌کنند.”
از سوی دیگر، مجید، که او نیز الاغ می‌فروشد، گفت که الاغ‌های ناسالم را به مشتریان چینی فروخته است. او اضافه کرد: “آنها حاضرند الاغ‌ها را در هر شرایطی بخرند؛ در واقع، گاهی اوقات ده تا دوازده الاغ را یکجا می‌خرند.”
به همین ترتیب، در آن سوی شهر، الاغ‌های ناسالم و معلول در بهینس کلونی با قیمت‌هایی پایین‌تر از ۲۰۰۰، ۱۵۰۰ یا حتی ۸۰۰ روپیه به مشتریان چینی فروخته می‌شوند؛ مشتریانی که به گفته فیروز، معمولاً همراه با محافظان شخصی هستند.
فیروز از سال ۲۰۰۶ مسئولیت مدیریت محوطه تجارت را برای سهامداران خصوصی بر عهده دارد.
الاغ‌های سلبریتی:
علاوه بر کار در صنایع پرزحمتی مانند کوره‌های آجرپزی و مدیریت پسماند، الاغ‌ها در کراچی بخشی از یک فعالیت فرهنگی جدایی‌ناپذیر دیگر نیز هستند: مسابقه گاری الاغ‌ها ؛ ورزشی که نه تنها برای شرکت‌کنندگانش مایه غرور است، بلکه سرگرمی‌ای برای جوامعی است که در آن شرکت می‌کنند.
در میان نام‌های برجسته دیگر، عبدالرحیم پاتاک، یک مسابقه‌دهنده گاری الاغی باتجربه است که از سال ۱۹۷۱ در این ورزش فعالیت دارد. پاتاک با فروتنی از افتخاراتی که در طول سال‌ها به خاطر الاغ‌هایش، جلبی و نایا دور، کسب کرده میگوید: “این از کودکی شور و شوق من بوده، چه گاری الاغی باشد و چه دوچرخه‌سواری.”
عبدالحسین پاتاک ۶۲ ساله، با عکسی از «دامپر» فقید که توسط برادرزاده‌اش نقاشی شده است؛ برادرزاده‌ای که پاتاک میگوید می‌توانست «ما را، درست همین‌طور که اینجا ایستاده‌ایم، با هنرش به تصویر بکشد».
الاغ‌هایی که در مسابقات استفاده می‌شوند، از نظر چابکی با الاغ‌های معمولی تفاوت دارند و سرعت‌هایی معادل ۴۰ تا ۵۰ کیلومتر در ساعت را ثبت می‌کنند؛ الاغ‌های مورد علاقه پاتاک نیز از مکران بلوچستان هستند.
صاحبان آنها علاوه بر جو، برای اطمینان از فرم بدنی بهتر، به آنها بادام، پسته و شیر می‌دهند و همچنین با رغبت تا ۸۰۰ روپیه برای نگهداری روزانه آنها هزینه می‌کنند. با این حال، پاتاک حتی تا ۱۲۰۰ روپیه برای نگهداری “دامپر” فقید و محبوبش، یک الاغ مسابقه‌ای که طی ۱۰ سال چندین جام برایش به ارمغان آورد، خرج می‌کرد.اوگفت: “یک بار برای او به من ۳۰۰ هزار روپیه پیشنهاد شد، اما نفروختم. گفتم که او زندگی‌اش را با ما خواهد گذراند.”
پاتاک توضیح داد که مسابقات، هرچند غیررسمی، اما سازمان‌یافته هستند و در سراسر شهر از جاده ماری‌پور تا جاده دریگ، مالیر و لندهی گسترش می‌یابند.
این رقابت‌ها با هزینه خود شرکت‌کنندگان برگزار می‌شود؛ به این صورت که صاحبان گاری روی الاغ‌هایشان شرط می‌بندند .الاغ‌ها به صورت جفتی مسابقه می‌دهند و برنده به دور بعدی راه می‌یابد. مجموعه‌ای از مسابقات در نهایت برنده نهایی را مشخص میکند که هم پیروزی و هم جایزه نقدی کوچکی را از آن خود میکند.
این مسابقات که هر هفته یکشنبه‌ها برگزار می‌شوند، معمولاً جمعیتی بین ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ تماشاگر را به خود جذب می‌کنند.
بیشتر از یک حیوان بارکش:
بنابراین الاغ، تنها یک دارایی اقتصادی یا یک حیوان بارکش نیست. در واقع، یک حیوان اجتماعی و دارای حواس است که با انسان‌ها پیوندهای قوی برقرار میکند.
بر اساس مقاله‌ای که در مجله دانشگاهی «Anthropology Today» منتشر شده است، الاغ‌ها و صاحبانشان نوعی “همزیستی متقابل” یا وابستگی دوطرفه ایجاد می‌کنند.
این مطالعه داستان یک صاحب الاغ را نقل میکند که با وجود هزینه بالای حیوان، تصمیم گرفت به جای ریکشای موتوری، یک الاغ بخرد. در بلندمدت، این انتخاب هم از نظر مالی و هم از نظر عاطفی، تصمیمی عملی‌تر بود. آن مرد گفت: “الاغ‌ها از صاحب خود و سایر حیوانات اهلی مراقبت می‌کنند؛ وقتی خطر را تشخیص می‌دهند، با لگد زدن و گاز گرفتن محافظت می‌کنند.” از سوی دیگر، ریکشا یک ماشین بی‌روح و بی‌جان است که تنها برای حمل کالا و افراد مفید است.
با اشاره به تصمیم دولت پاکستان برای صادرات پوست الاغ، دکتر کاوش، نویسنده این مطالعه و مدیر مؤسسه تحقیقات جنوب آسیا در دانشگاه ملی استرالیا، در مصاحبه ای گفت: “علاوه بر عامل اقتصادی، یک نگرانی اخلاقی نیز وجود دارد. افرادی که الاغ نگهداری می‌کنند، با آنها پیوند عمیقی برقرار کرده و آنها را به عنوان همراهان نزدیک خود می‌بینند. آنها قبلاً تجربه سلاخی الاغ‌ها را نداشته‌اند. بنابراین، سلاخی و فرستادن الاغ‌ها می‌تواند یک معضل اخلاقی ایجاد کند که دولت ممکن است حل آن را دشوار بیابد.”
او در ادامه، در مورد عملی بودن تجارت الاغ بحث کرد و گفت که هیچ مکانیسم پایداری برای تولید الاغ در پاکستان وجود ندارد. “به عنوان مثال، گاوها، بزها، گوسفندان و مرغ‌ها همگی دارای مکانیسم پرورش پایدار هستند، با دسترسی به بیمارستان‌های دامپزشکی، آموزش دامپزشکان، انجمن‌ها (مانند انجمن طیور پاکستان و غیره)، و دانش محلی گسترده در روستاها.
تکثیر الاغ‌ها یا در طبیعت اتفاق می‌افتد یا از طریق برخی فروشندگان متخصص. فروشندگان متخصص الاغ زیاد نیستند، بنابراین بسیار مهم خواهد بود که ببینیم چگونه تقاضای بیش از حد می‌تواند با عرضه محدود هماهنگ شود.”
برخلاف گاو و مرغ که بسیار زودتر و با دفعات بیشتری تولیدمثل می‌کنند، الاغ‌ها در تولیدمثل کند هستند و دوره بارداری آنها به طور متوسط ۳۶۵ روز طول می‌کشد که پس از آن معمولاً یک کره به دنیا می‌آورند.
بارداری‌های طولانی و سایر عوامل خاص گونه به این معنی است که پرورش انبوه الاغ مانند دام، چالش‌برانگیز است. بنابراین، پاکستان برای تأمین تقاضای پوست الاغ به گله‌ای بسیار بزرگ برای پرورش و سایر پروتکل‌های زیرساختی نیاز خواهد داشت. بدون اینها، احتمالاً الاغ‌ها در واقع از خانواده‌هایی که برای امرار معاش به آنها وابسته هستند، تأمین خواهند شد.
جایگزین‌های پایدار:
سیان ادواردز، رئیس کمپین‌های سازمان خیریه “پناهگاه الاغ”، برای کمک به محافظت از الاغ‌ها در برابر سوءاستفاده، گفت که نیاز به افزایش آگاهی در مورد تجارت پوست و اعمال فشار بر دولت‌ها برای ممنوعیت تجارت یا کشتار وجود دارد. اگرچه این خیریه در حال حاضر در پاکستان فعالیت نمی‌کند، اما اذعان دارد که بیشتر جمعیت الاغ‌ها در آسیای جنوبی وجود دارد و نزدیکی آن به چین، این منطقه را برای پکن جهت تأمین پوست الاغ جذاب میکند.
او گفت: “آگاهی در مورد تقاضا و محصولات ایجیا نیز به پایان این تجارت کمک خواهد کرد، اگر مصرف‌کنندگان تصمیم بگیرند که خرید نکنند، یا اگر تولیدکنندگان از پوست الاغ کمتر یا اصلا استفاده نکنند و شاید به کلاژن الاغ تولید شده در آزمایشگاه که از نظر بیولوژیکی یکسان است، روی آورند.”
در اکتبر سال گذشته، گروه‌های دفاع از حقوق حیوانات با استناد به کشتار تخمینی پنج میلیون الاغ در سال، بیش از ۳۷۰,۰۰۰ امضا به آمازون تحویل دادند تا فروش محصولات مبتنی بر ایجیا را ممنوع کند. تعدادی از محصولات ایجیا هرچند با محبوبیت محدود، همچنان در بازار موجود هستند. داده‌های به دست آمده با استفاده از ابزار تحلیلی آمازون، نشان می‌دهد که در طول ۲۶ ماه از زمان عرضه آن در دسامبر ۲۰۲۲، قیمت یک محصول ایجیا ، با افزایش نسبی فروش در آوریل ۲۰۲۳ و اکتبر ۲۰۲۴به طور مداوم ۲۶.۵۹ دلار باقی مانده است. این داده‌ها همچنین نمره پایین ۶.۸ (از ۱۰) را نشان دادند که حاکی از عملکرد ضعیف آن در نتایج جستجو و تعامل با مشتری است.
در سال‌های اخیر، کشاورزی سلولی نیز به عنوان روشی برای تولید محصولاتی که به طور سنتی نیاز به برداشت از حیوانات داشتند، محبوبیت فزاینده‌ای یافته است. مطالعه‌ای که در مجله علمی Annual Review of Food Science and Technology منتشر شده است، نشان می‌دهد که اولویت کشاورزی سلولی، تولید محصولات کشاورزی است که از نظر مولکولی مشابه محصولاتی باشند که از طریق روش‌های سنتی کشاورزی تولید می‌شوند.
با این حال، کشاورزی سلولی مبتنی بر سلول‌های حیوانی و کشت بافت هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد.
علاوه بر این، با توجه به اینکه ایجیا از شهرستان دونگ‌اِ چین سرچشمه گرفته و به عنوان یک میراث فرهنگی غنی و بخش جدایی‌ناپذیر از طب سنتی چینی مورد احترام است، این بحث مطرح است که آیا جایگزین‌های تولیدشده در آزمایشگاه می‌توانند به طور رضایت‌بخشی نیاز به ایجیا را برآورده کنند یا خیر.
به گفته دکتر لورن: “ایجیا یک اکسیر بسیار باستانی است ( حتی اگر فقط یک دارونما باشد ) یک دارونمای عمیق و غنی است. الاغ به دلایل متفاوت و متناقض، برای افراد مختلف مقدس است. و این دقیقاً چیزی است که این تجارت را شگفت‌انگیزترین می‌سازد. بنابراین شما با این نوع برخوردهای ارزشی پیرامون الاغ مواجه هستید؛ متأسفانه، الاغ خیلی سریع تولیدمثل نمی‌کند، بنابراین امکان ایجاد ناگهانی تعداد زیادی الاغ برای برآوردن این تقاضای متناقض وجود ندارد.”
پ.ن.:
ایجیا (Ejiao) یک ماده ژلاتینی گران‌قیمت است که از پوست الاغ تهیه می‌شود و جایگاه ویژه‌ای در طب سنتی چینی دارد.ایجیا از کلاژن موجود در پوست الاغ به دست می‌آید، بدین صورت که پوست الاغ را می‌جوشانند و از عصاره حاصله، ماده ژلاتینی تهیه می‌کنند که پس از خشک شدن به شکل بلوک یا ورقه در می‌آید.این ماده معمولاً با گیاهان دارویی و سایر ترکیبات مخلوط شده و به شکل قرص، مایعات یا حتی در محصولات زیبایی و غذایی مصرف می‌شود. در طب سنتی چین، باور بر این است که ایجیا دارای خواص دارویی متعددی است، از جمله:
- تقویت خون: گفته می‌شود که به تولید خون کمک کرده و برای افرادی که دچار کم‌خونی یا ضعف عمومی هستند مفید است.
- زیبایی و سلامت پوست: به دلیل محتوای کلاژن بالا، برای بهبود خاصیت ارتجاعی پوست، کاهش چین و چروک و حفظ جوانی پوست استفاده می‌شود. به همین دلیل به آن “اکسیر جوانی” نیز می‌گویند.
- سلامت زنان: در درمان مشکلات زنان مانند بی‌نظمی قاعدگی، خونریزی شدید و مشکلات مربوط به باروری کاربرد دارد.
- تقویت سیستم ایمنی: برخی معتقدند که می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند.
- رفع خستگی و افزایش انرژی: برای مقابله با خستگی مزمن و افزایش قوای جسمانی نیز استفاده می‌شود.
- درمان برخی بیماری‌ها: در طول تاریخ برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها، از جمله مشکلات تنفسی، بی‌خوابی و ضعف عمومی تجویز شده است.
تقاضای بالا و پیامدهای آن: تقاضای برای ایجیا در چین به شدت بالاست، به خصوص با افزایش طبقه متوسط و محبوبیت آن در سریال‌های تلویزیونی و تبلیغات. این تقاضای بالا منجر به کاهش شدید جمعیت الاغ در چین شده به حدی که این کشور مجبور به واردات الاغ یا پوست آن از کشورهای دیگر شده است.همچنین افزایش تجارت بین‌المللی پوست الاغ که منجر به بحث‌ها و نگرانی‌هایی در مورد رفاه حیوانات، قاچاق و تأثیر آن بر معیشت جوامع فقیر در کشورهایی مانند پاکستان و کشورهای آفریقایی شده است که به طبع آن، قیمت الاغ‌ها به دلیل این تقاضا به شدت بالا رفته است.
