داعش در بلوچستان

در ۲۹ سپتامبر برابر با ۷ مهر،  یک حادثه دلخراش و سهمگین در مرکز منطقه مستونگ بلوچستان پاکستان روی داد.
یک بمب گذار انتحاری ، تجمعی را که برای راهپیمایی ۱۲ ربیع الاول آماده می شدند هدف قرار داد. انفجار در بازار اصلی رخ داد و بر اثر آن  ۵۵ نفر کشته و بیش از ۱۲۰ زخمی شدند.

محمد اصغر، یکی از اعضای کمیته سازماندهی این گردهمایی، گفت: با وجود تهدیدهای گروه‌های شبه‌نظامی که از سوی اداره منطقه و پلیس به آن‌ها ابلاغ شده بود، آنها باور نمی‌کردند که چنین حمله‌ای واقعاً انجام شود چون هیچ کس انتظار نداشت که آنها به راهپیمایی ۱۲ ربیع الاول ، جشن میلاد پیامبر گرامی اسلام حمله کنند.
در بلوچستان، هرچند گروه‌های شبه ‌نظامی در طول تاریخ جامعه شیعیان و برنامه های محرم آنها را هدف قرار داده‌اند. اما آنها راهپیمایی ۱۲ ربیع الاول را تا کنون هدف قرار نداده بودند.

“این حمله نشان دهنده یک تغییر است، و این تغییر به ما میگوید که  طرفداران مکتب بریلوی  اکنون همانند شیعیان مورد هدف قرار گرفته اند.”

اگرچه هیچ گروه خاصی مسئولیت این حمله را بر عهده نگرفته است، مقامات امنیتی و کارشناسان معتقدند که شاخه های محلی شبه نظامی دولت اسلامی (داعش) پشت این حمله هستند.

این باور از این واقعیت ناشی می شود که منطقه مستونگ اخیراً شاهد موجی از حوادث تروریستی مرتبط با دو شاخه محلی شبه نظامی داعش یعنی- دولت اسلامی  استان خراسان (ISKP) و دولت اسلامی در پاکستان (ISPP) بوده است.

مقامات همچنین به تغییر تاکتیک های گروه های وابسته به داعش در ماستونگ اشاره کرده اند. یک مقام اطلاعاتی مستقر در کویته به در مصاحبه اخیر خود گفته است: «پیش از این مدت زمان بین دو عملیات معمولا طولانی بود اما این شکاف بین حملات در حال کاهش است.

در ۱۴ سپتامبر، داعش مسئولیت یک حمله بمب‌ گذاری شده به کاروان جمعیت علمای اسلام شاخه فضل (JUI-F)، یک حزب سیاسی اسلام‌گرا را در منطقه جوتو در منطقه ماستونگ بر عهده گرفت. در این حمله ۱۱ نفر از جمله سناتور سابق این حزب، آقای حافظ حمدالله زخمی شدند.

این گروه همچنین مسئولیت کشتن یکی از مقامات لاویس و زخمی کردن یک نفر دیگر را در منطقه بس آدا در ۷ سپتامبربر عهده گرفت .

چند روز پیش از این حادثه یعنی در ۲۶  اوت نیز حمله به یک پلیس در نزدیکی پاسگاه پلیس ولی خان را بر عهده گرفتند.

در ۱۲ اوت، این گروه تروریستی مسئولیت حمله وکشتن یک پلیس در منطقه کنک را بر عهده گرفت.

داعش در پاکستان:

در اوایل سال ۲۰۱۵، رهبر داعش شعبه ‌ای را برای افغانستان و پاکستان ایجاد کرد که به نام دولت اسلامی – استان خراسان (ISKP) شناخته می‌شود.

بر خلاف افغانستان، شبکه ISKP در پاکستان به دو دسته از گروه های شبه نظامی تقسیم میگردد.

گروه اول متشکل از شبه نظامیان سابق تحریک طالبان پاکستان (TTP) است که برخی از آنها سلفی یا دارای گرایشات فرقه ای ضد شیعه هستند.

اینها عمدتاً از مناطق مختلف خیبر پختونخواه، از جمله باجور، اورکزی، کوهات و وزیرستان جنوبی می آیند.

گروه دوم شامل شبه نظامیان  گروه ممنوع الفعالیت  لشکر جنگوی (LeJ)، یک گروه شبه نظامی ضد شیعه هستند که عمدتاً از مناطق بلوچستان، ماستونگ، کویته، نوشکی و خزدار و همچنین بخش هایی از شمال سند می آیند.

رهبر داعش در ماه می سال ۲۰۱۹ ، یک شاخه جدید به نام دولت اسلامی پاکستان را تاسیس کرد.

هدف اصلی از تاسیس دولت اسلامی شاخه خراسان، تمرکز بر روی خاک أفغانستان بود و برای تمرکز بر خاک پاکستان نیاز به تاسیس یک گروه جدید بود.
این گروه جدید با جذب شنبه نظامیان فعال پاکستان بلاخص تحریک طالبان پاکستان و لشگر جهنگوی توانسته اعتبار قابل قبولی برای خود به دست آورد و فعالیت های خود را از داعش خراسان تفکیک جغرافیایی نماید.

با این حال، در سال ۲۰۲۱، تقریباً کل استان خیبرپختونخواه پاکستان، که قبلاً تحت مدیریت دولت اسلامی پاکستان بود در یک ساختار مجدد سازمانی،  تحت مدیریت داعش خراسان قرار گرفته که دستورات خود را از فرماندهای اصلی داعش دریافت می نمایند.

لشگر جهنگوی از پنجاب تا بلوچستان:

در طول دهه ۹۰ میلادی ، همزمان با تشدید سرکوب گروه‌های تکفیری  توسط پلیس پنجاب، تعداد زیادی از شبه نظامیان لشگر جهنگوی به مخفیگاه‌هایی که توسط رهبران مذهبی- محلی و حوزه‌های علمیه وابسته به سپاه صحابه پاکستان (SSP) در مناطق مختلف بلوچستان تاسیس شده بود، پناه بردند. این مخفیگاه ها عمدتاً در مناطقی  مانند ماستونگ، کویته و نوشکی قرار داشت.

مصاحبه با رهبران مذهبی و روزنامه نگاران در ماستونگ نشان می دهد که شبه نظامیان جهنگوی که عمدتا از پنجاب فرار کرده بودند با ایجاد یک  ساختار سازمانی  مجدد این گروه تروریستی را در مناطق بلوچ نشین بلوچستان مانند ماستونگ، کویته، نوشکی و کلات توسعه دادند.

آنها با استفاده از سخنان ضد شیعه و ضدایرانی،  شبه‌ نظامیان محلی را برانگیختند تا جامعه شیعه هزاره را در کویته و در طول سفرهای خود به ایران برای زیارت، به‌ویژه در بزرگراه اصلی ماستونگ، هدف قرار دهند.

طارق پرویز که در دهه ۱۹۹۰ به عنوان رئیس اداره اطلاعات جنایی (CID) سرکوب گروه‌های فرقه‌ای را در پنجاب رهبری می‌کرد، اذعان داشت که تعداد زیادی از شبه نظامیان لشگر جهنگوی که از سرکوب گریخته بودند در بلوچستان، کراچی و سایر نقاط کشور پناه گرفتند.

پرویز که همچنین به عنوان رئیس اداره ملی مبارزه با تروریسم (NACTA) خدمت می نماید گفت: کویته و مناطق همجوار آن مکان های ایده آلی برای شبه نظامیان و سایر گروه های جهادی هستند زیرا دارای مدارس دینی فراوانی است که توسط شرکای ایدئولوژیک آنها اداره میگردد و به راحتی امکان تردد به أفغانستان را نیز برای آنها فراهم مینماید.

اولین حمله بزرگ لشگر جهنگوی به هزاره‌ها در کویته در جولای ۲۰۰۳ بود که سه مرد مسلح هنگام نماز جمعه وارد یک امام‌بارگاه شدند و ۵۳ نفر را به شهادت رساندند و ۵۷ نفر را مجروح کردند.

تا اواسط سال ۲۰۱۵، لشگر جهنگوی در بلوچستان به عنوان یک سازمان مستقل با چندین گروه شبه نظامی ملی و فراملی، از جمله تحریک طالبان پاکستان، القاعده، داعش تازه تاسیس و دو گروه شبه نظامی سنی ایرانی – جندالله و جیش‌العدل- همکاری می‌کرد.

از لشگر جهنگوی تا داعش:

مفتی هدایت الله، یک رهبر مذهبی وابسته به سپاه صحابه پاکستان، یکی از اعضای موسس لشگر جهنگوی  در ماستونگ بود. مدرسه او در منطقه کالی کانداوا ماستونگ پس از حمله به جامعه شیعه هزاره در ماستونگ و کویته به عنوان مخفیگاه شبه نظامیان لشگر جهنگوی عمل میکرد.

پس از حادثه کویته، ماستونگ شاهد افزایش حملات علیه اعضای جامعه هزاره بود. در سپتامبر ۲۰۱۱، مردان مسلح اتوبوسی را در لاکپاس در نزدیکی ماستونگ متوقف کردند، به مسافران دستور دادند که از آن پیاده شوند و پس از تایید شدن هویت شیعی هر یک از آنان  به آنها تیراندازی کردند  و در مجموع ۲۶ نفر را به شهادت رساندند و شش نفر را هم زخمی کردند. در سال‌های بعد، اتوبوس‌های جامعه شیعه هزاره که برای زیارت اماکن مقدس به ایران می‌رفتند، هدف حملات انتحاری قرار گرفتند و صدها کشته برجای گذاشتند.

در سال ۲۰۱۶، سازمان‌های اطلاعاتی مدرسه هدایت‌الله را به دلیل مخفی‌ نمودن تروریست های لشگر جهنگوی تخریب کردند و همچنین دو ترورییت  را در یورش به خانه او به هلاکت رساندند.

با این حال، پس از کشته شدن عثمان سیف الله  کرد ، از رهبران لشگر جهنگوی در تیراندازی با سازمان های مجری قانون در جاده ساریاب کویته در فوریه ۲۰۱۵، لشگر جهنگوی تضعیف و دچار انشعاب شد.

در این وضعیت نامطمئن، هدایت الله و گروه همفکرش چند ماه پس از مرگ سیف الله کرد به دولت اسلامی خراسان پیوستند.

داعش با جذب شبه ‌نظامیان آموزش‌دیده لشگر جهنگوی، حملاتی را در بلوچستان انجام داد. این گروه دانشکده آموزشی پلیس در کویته را هدف قرار داد و ۶۱ دانشجوی پلیس را کشت. در یک حمله وقیحانه دیگر، یک بمب گذار انتحاری مرقد مقدس صوفی شاه نورانی در منطقه خزدار را هدف قرار داد که بر اثر آن ۵۲ تن کشته و  ۱۰۲ نفر دیگر از مردم بی گناه زخمی شدند.
داعش همچنین مسئولیت حمله انتحاری سال ۲۰۱۸ به یک گردهمایی انتخاباتی را بر عهده گرفت که در آن ۱۴۰ نفر از جمله نواب زاده سراج رئیسی سیاستمدار طرفدار دولت کشته و ده ها نفر دیگر زخمی شدند.

داعش در بلوچستان همچنین به چندین گروه ضد شیعه در مناطق همسایه مانند حافظ بروهی اجازه داد تا با آن متحد شوند.

هنگامی که نهادهای مجری قانون، هدایت الله را با جایزه ای به مبلغ ۵ میلیون روپیه در یک تیراندازی در منطقه کلات در سال ۲۰۱۸ کشتند، معلوم شد که او به عنوان رئیس داعش در بلوچستان فعالیت می کرده است.

پس از مرگ هدایت الله،  داعش در هفته نامه النباء زندگی نامه او را منتشر کرد.

شهزاده ذوالفقار، روزنامه نگار ساکن کویته که وضعیت امنیتی این منطقه  را تحلیل می کند، میگوید: «در بلوچستان، اینها همان اعضای لشکرجهنگوی هستند که اکنون از سکوهای داعش استفاده می کنند. وی گفت که داعش همچنین مسئول ربودن و کشتن دو شهروند چینی در کویته در سال ۲۰۱۷ بود.

به گفته ذوالفقار، علیرغم ادعای نیروهای امنیتی و سازمان های مجری قانون مبنی بر از بین بردن چندین رهبر و اعضای اصلی این گروه، ماستونگ و مناطق همجوار، همچنان شاهد حملات غیرقابل کنترل است.

در سال ۲۰۲۱، یک گروه از لشگر جهنگوی بلوچستان، که خود را جناح سیف الله کرد می نامید، تحت رهبری رهبر جدید خود خوشی محمد، با تحریک طالبان پاکستان ادغام شد.

اهداف وابستگان محلی داعش:

در حالی که وابستگان محلی داعش جوامع شیعه را هدف قرار می دهند، به افرادی که به مکتب بریلوی تعلق دارند هم حمله میکنند، علاوه بر رهبران و حامیان جمعیت علمای اسلام شاخه فضل الرحمان، جماعت اسلامی، مقامات دولتی و مجریان  قانون، و پیروان سنت های عرفانی همانند جامعه ذکری را هم مورد هدف حملات خشونت و نفرت بار خود قرار میدهند.

هدف قرار دادن راهپیمایی ۱۲ ربیع الاول نشان می دهد که وابستگان محلی داعش در منطقه به دستور داعش برای برانگیختن درگیری های فرقه ای با هدف قرار دادن فعال اقلیت های مذهبی مانند شیعیان، بریلوی ها وجامعه  ذکری ها به دنبال تسلط و تقویت خود در این منطقه هستند.

ناگفته نماند که در سال ۲۰۲۱ داعش خراسان در یک بیانیه تقریبا مفصل بریلوی های پاکستان را با طالبان و صوفیان متحد خواند .

در این بیانیه از مولوی هیبت الله آخوند زاده هم به عنوان یکی از طرفداران مکتب صوفی یاد شده و از او به شدت انتقاد گردید.

متاسفانه این روزها بریلوی ها هم در کنار شیعیان، اهداف کلیدی داعش در پاکستان هستند. آنها به زیارتگاه های صوفیان در بلوچستان و سند حمله میکنند و رهبران مکتب بریلوی در پیشاور و طرفداران سنت های عرفانی را در لیست اهداف خود گنجانده اند.

محمد اسرار مدنی، محقق مستقر در اسلام‌آباد و متخصص در جنبش‌های اسلامی، گفت: این گروه به زیارتگاه‌های صوفیان در بلوچستان و سند حمله کرده، رهبران بارلوی در پیشاور و تمرین‌کنندگان سنت‌های عرفانی در ماستونگ را در گذشته‌ای نزدیک کشته‌اند.

لازم به ذکر است که لشگر جهنگوی بمب گذاری انتحاری پارک نشتر کراچی در سال ۲۰۰۶ را بر عهده گرفت  که بیش از ۵۰ نفر از جمله رهبر ارشد مکتب بریلوی ها را به شهادت رساند.

داعش با طراحی چنین حملاتی تلاش میکند تا اصطکاک مذهبی و درگیریهای فرقه ای در پاکستان را افزایش دهد و میداند که در چنین شرایطی آلوده ای میتواند راحت تر به اهداف وحشیانه خود برسد.

تاثیر سرکوب داعش توسط طالبان أفغانستان:
کارشناسان معتقدند که افزایش حملات داعش در پاکستان، به ویژه در بلوچستان، با سرکوب داعش در افغانستان توسط طالبان افغانستان ارتباط مستقیم دارد.

عملیات مستمر طالبان در دو سال گذشته به آنها کنترل قابل توجهی در منطقه داده است. به نظر میرسد داعش در أفغانستان به یک خواب زمستانی خواهد رفت اما از بهار بی ثباتی سیاسی و اقتصادی پاکستان نهایت استفاده را برده و تمام تمرکز خود را در پاکستان به عنوان یک سکوی جدید فعالیت خود افزایش خواهد داد.
متاسفانه در صورت عدم رسیدگی هر چه سریعتر ارتش و حاکمیت پاکستان و نیز همکاری مشترک جمهوری اسلامی ایران و پاکستان بلاخص در مناطق بلوچستان، شاهد تکرار حملات وحشیانه داعش و طرفداران محلی آن در پاکستان بلاخص در بلوچستان خواهیم بود.