آقای اقبال پس از شرکت در نشست کمیته مشترک همکاری (JCC) در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد:”ما توافق کرده‌ایم که مراسم کلنگ‌زنی این پروژه‌های انرژی را در سال جاری انجام دهیم”. وی خاطرنشان کرد که پروژه 300 مگاواتی نیروگاه برق گوار که با زغال سنگ کار می کند، برای تامین نیازهای گوادر ومناطق اطراف آن ضروری است.
پروژه برق گوادر علیرغم قرار گرفتن در لیست پروژه های “سریع السیر” تحت ابتکار CPEC از سال 2015، به دلایل متعددی از جمله همه گیری کرونا، مشکلات اقتصادی پاکستان وکندی کلی در اجرای طرح های CPEC پیشرفت نداشته است.
اگر این پروژه به جای زغال سنگ داخلی بر پایه زغال سنگ وارداتی اجرا شود، ممکن است پاکستان را در معرض شوک های عرضه در بازار جهانی ونیاز به ارز خارجی قرار دهد.
در همین حال، دولت پاکستان مفاهیم مختلفی را مورد بحث قرار داده است ، از جمله پیشنهادات انتقال پروژه به LNG یا زغال سنگ Thar یا جایگزینی منابع غیرقابل تجدید با نیروگاه خورشیدی با ظرفیت مشابه به دلیل ملاحظات قیمت سوخت وهمچنین مسائل زیست محیطی و اجتماعی.
با این حال، حامی مالی چینی پروژه، شرکت CIHC Pak Power Company Limited (CPPCL)، از پذیرش این درخواست ها خودداری کرد. در نهایت، چین با پیشنهاد اصلاح پروژه برای انتقال آن به زغال سنگ محلی یا جایگزینی آن با یک طرح انرژی تجدیدپذیر موافقت نکرد.
این توافق به دنبال تجدید نظر در تعرفه پیش بینی شده توسط اداره تنظیم مقررات برق ملی پاکستان (Nepra) به درخواست CPPCL در جولای سال گذشته وهمچنین تمدید تاریخ بسته شدن مالی طرح (FC)توسط هیئت مدیره انرژی و زیرساخت خصوصی (PPIB) تا 31 دسامبر صورت گرفت. این سومین تمدید در سر رسید مالی است که آخرین مورد آن در 31 ژانویه 2022 منقضی شد.
به همین ترتیب، CPPCL مجدداً از Nepra خواسته است تا آخرین تعرفه تعیین شده برای این پروژه توسط تنظیم کننده بخش برق را تجدید نظر کند. در صورت تایید، این سومین تجدید نظر تعرفه اولیه خواهد بود که در دسامبر 2018 تعیین شده بود. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا CPPCL حتی پس از سومین بازنگری تعرفه، ساخت وساز را در محل آغاز خواهد کرد.
علاوه بر این، طبق گزارش Business Recorder، درخواست CPPCL در آخرین نامه خود خواستار تمدید سه ساله اضافی در تاریخ اختتام مالی (FC) که قبلاً تمدید شده است، یعنی تا ژانویه 2027 با تاریخ بهره‌برداری تجاری 33 ماه ( که انتظار می‌رود در سال 2030 باشد ) از تاریخ اختتام مالی (FC) بوده است.
در همین حال، شرکت ملی انتقال و توزیع برق (NTDC) نیروگاه گوادار را به عنوان یک پروژه “تعهد شده” در آخرین نسخه از برنامه توسعه ظرفیت تولید (IGCEP) 2022-31 ذکر کرده است که قرار است در آگوست 2025 با هزینه تخمینی 435 میلیارد دلار تکمیل شود.
جالب اینجاست که گزارش وضعیت صنعت 2023 نپرا می گوید: “برنامه توسعه ظرفیت تولید (IGCEP) 2022 انتقال تدریجی از ترکیب انرژی به شدت وابسته به سوخت های فسیلی وارداتی مانند زغال سنگ، سوخت کوره‌ای و گاز طبیعی مایع (RLNG) به منابع انرژی داخلی از جمله برق آبی، زغال سنگ Thar، باد و خورشید را پیش بینی می کند.” بر اساس این برنامه، نیروگاه های دیگری بر پایه سوخت های فسیلی وارداتی راه اندازی نخواهند شد.
اما این همه ماجرا نیست. کارشناسان بخش انرژی می گویند همچنین مشخص نیست که آیا شرکت ملی انتقال و توزیع برق (NTDC) برای اعلام این پروژه برق به عنوان “تعهد شده” یا “استراتژیک” ، فرایند تعریف شده در اولین برنامه ملی برق پاکستان (NEP) 2023-27 را دنبال کرده است یا خیر.
بر اساس برنامه ملی برق، پروژه های استراتژیک پیشنهادی می توانند در صورت تحقق یکی یا چند مورد از چهار هدف: امنیت انرژی، یکپارچگی منطقه ای، ارتباط آب-انرژی-غذا یا مدیریت پسماند شهری، به عنوان پروژه های تعهد شده در برنامه توسعه ظرفیت تولید (IGCEP) اعلام شوند.
این فرآیند مستلزم ارائه پیشنهاد پروژه به همراه یک مطالعه امکان سنجی (فنی، تجاری، اجتماعی-اقتصادی و سایر ملاحظات مرتبط) توسط یک نهاد فدرال یا دولت استانی مربوطه برای ارزیابی توسط بخش برق وزارت انرژی بر اساس معیارهای صلاحیت پروژه های استراتژیک برنامه ملی برق است.
فرآیند ارزیابی پروژه پیشنهادی واجد شرایط استراتژیک باید هزینه کمترین نقض هزینه (LCV) یا هزینه افزایشی پروژه نسبت به هزینه ساخت پروژه را تعیین کند.
طبق برنامه ملی برق، اگر پروژه ای استراتژیک طبقه بندی شود وبه عنوان پروژه تعهد شده در برنامه توسعه ظرفیت تولید نشانگر (IGCEP) گنجانده شود، در آن صورت تفاوت بین هزینه هایی که بر اساس کمترین هزینه انتخاب می شد و هزینه واقعی پیشنهادی، اساساً هزینه LCV است که بر عهده سازمان حمایت کننده خواهد بود.
برای اعلام پروژه به عنوان استراتژیک، دولت با مشورت همه دولت های استانی، بر اساس معیارهای صلاحیت وهزینه LCV، به صورت موردی تصمیم گیری خواهد کرد. همانطور که همه پروژه های استراتژیک تحت مکانیزم هزینه ی اضافه درخواست می شوند، باید در مورد نحوه پرداخت LCV یا هزینه افزایشی از قبل توافق شود.
شهیرا طاهر، پژوهشگر در مؤسسه تحقیقات سیاست‌گذاری برای توسعه برابر، می‌گوید که برنامه توسعه ظرفیت تولید (IGCEP) پروژه نیروگاه زغال سنگ گوادار را به عنوان «پروژه‌ای تعهدشده یا استراتژیک با زغال سنگ وارداتی» وارد کرده است زیرا این یک پروژه کریدوراقتصادی چین وپاکستان (CPEC) است. اما ما نمی‌دانیم که آیا ارزیابی بر اساس معیارهای تعریف‌شده در برنامه ملی برق انجام شده است یا خیر. او می‌گوید دلیل اصلی نگرانی مردم از تصمیم شرکت ملی انتقال وتوزیع برق (NTDC) این است که این پروژه بر پایه زغال سنگ وارداتی است.
به گفته او، ظرفیت عظیمی از ظرفیت تعهد شده (99.5 درصد از کل ظرفیت پیشنهادی از سال 2024 تا 2034) بر اساس معیار کمترین هزینه آزمایش نشده است، وپروژه های استراتژیکی مانند گوادر از این مزیت برخوردار هستند زیرا هیچ بحثی در مورد تأثیرات زیست محیطی و اجتماعی آنها و هزینه های مرتبط نیز وجود ندارد.
او در ادامه توضیح می‌دهد: “این پروژه یک تعهد مشترک با دولت چین است و در نتیجه، دیر یا زود شاهد اجرای آن خواهیم بود. با این حال، مشکل مربوط به فناوری است که با آن کار خواهد کرد و اینکه چگونه پاکستان را در برابر شوک های عرضه بازار جهانی و نیازهای ارز خارجی برای خرید سوخت و همچنین هزینه های دلاری قرار می دهد”.
وی در پایان گفت: “اگر چنین پروژه‌های استراتژیکی اجرا شود، هزینه‌های آنها نیز باید به طور شفاف افشا شود ؛ هزینه‌هایی که به مصرف‌کنندگان نهایی منتقل می‌شود و هزینه‌هایی که بر اساس ارزیابی کمترین هزینه تعیین‌شده در برنامه ملی برق، توسط حامیان پروژه (و نه به مصرف‌کنندگان) متحمل می‌شود.”
وزیر برنامه ریزی در کنفرانس مطبوعاتی پس از کمیته مشترک همکاری (JCC) ادعا کرد که چین با بررسی پیشنهادی برای تغییر پروژه های مبتنی بر زغال سنگ وارداتی به زغال سنگ داخلی موافقت کرده است.
اگر چنین باشد واگر دولت قصد داشته باشد پروژه های موجود زغال سنگ وارداتی را با مشارکت دولت چین به زغال سنگ داخلی تبدیل کند، منطقی به نظر نمی رسد که ابتدا یک نیروگاه برق را بر روی فناوری زغال سنگ وارداتی نصب کرده و سپس آن را به زغال سنگ داخلی تبدیل کنید. “این امر طیف وسیعی از مسائل مربوط به حمل و نقل زغال سنگ داخلی به محل نیروگاه را ایجاد خواهد کرد.”
