در مارس 2024 نیز ، دبیر مشترک وزارت امور خارجه هند با مقامات طالبان افغانستان در کابل دیدار کرد. پس از سقوط کابل در اوت 2021، دهلی نو به دلیل نگرانی های امنیتی، فعالیت های دیپلماتیک و توسعه ای خود را در افغانستان متوقف کرد اما پس از مدتی، هند به تعامل با دولت موقت افغانستان از طریق دو کانال ادامه داد؛ اول اینکه هند از کمک های بشردوستانه به عنوان ابزاری برای گشایش کانال های ارتباطی با رژیم افغانستان استفاده کرد و دومین کانال ارتباطی نیز از طریق ملاقات و تعامل با مقامات افغان در امارات متحده عربی برای برقراری ارتباط دیپلماتیک صورت پذیرفت.
دهلی نو در ابتدا به تدریج اما با احتیاط، تعامل خود را با طالبان افغانستان در نوامبر 2023 آغاز کرد. این دیدارها شاهد پیشرفت قابل توجهی در زمینه تعاملات دوجانبه بود و مقامات هندی با افزایش کمک های بشردوستانه موافقت کردند.
طبق گزارش برنامه جهانی غذا (WFP) ، هند بیش از 47000 تن گندم به افغانستان ارسال کرده است. علاوه بر این، دهلی نو 200 تن کمک های پزشکی نیز به افغانستان فرستاده است. از طرفی، دیپلماسی پشت پرده بین هند و طالبان افغانستان منجر به بسته شدن دائمی سفارت در زمان ریاست جمهوری اشرف غنی در دهلی نو شد اما متعاقباً، سرپرست سفارت طالبان در ابوظبی توسط سفارت هند در امارات متحده عربی برای جشن روز جمهوری در پایتخت امارات متحده عربی دعوت شد.
دلایل متعددی برای تعامل هند با طالبان افغانستان وجود دارد. اولاً، جامعه جهانی به طور مداوم با دولت طالبان درتعامل بوده است. ایالات متحده در قطر با طالبان گفتگو کرده است. چین نیز روابط خود را با کابل در زمینه های امنیتی، اقتصادی و سیاسی گسترش داده است. کشورهای منطقه و همچنین جهان عرب هم با دقت با دولت موقت افغانستان تعامل داشته اند. بنابراین، هند نمی خواهد به عنوان کشوری “محروم از استراتژی” در افغانستان دیده شود.
ثانیاً، بلافاصله پس از سقوط کابل، رسانه های هند و احزاب مخالف تلاش کردند پیروزی طالبان افغانستان را به عنوان “پیروزی پاکستان” به تصویر بکشند. مخالفان هندی ازسیاست نارندرا مودی درمورد افغانستان انتقاد قرار کردند. علاوه بر این، دولت BJP (پ.ن: حزب بهاراتیا جاناتا (BJP) به معنای حزب مردم هند که یک جزب سیلسی ملی گرا در هند است.) به دلیل شکست های متوالی در مالدیو و بنگلادش به دلیل سیاست ضعیف در قبال همسایگان مورد انتقاد قرار گرفته است. تعامل مجدد با طالبان افغانستان تا حدی تلاشی از سوی دولت مودی برای خاموش کردن منتقدان سیاست خارجی اوست.
ثالثاً، ملاحظات اقتصادی قابل توجهی وجود دارد که دهلی نو را به سمت طالبان سوق داده است. پیش از سقوط کابل، هند حدود 3 میلیارد دلار پروژه های زیرساختی و انرژی در افغانستان اجرا می کردکه بلافاصله پس از تسلط طالبان، مهندسان هندی پروژه ها و کارکنان دیپلماتیک و همچنین سایر مقامات به دلیل نگرانی های امنیتی، اماکن دیپلماتیک را تخلیه کردند.اکنون هند ممکن است به از سرگیری این فعالیت ها علاقه مند باشد.
علاوه بر این، لیتیوم در حال حاضر به یک کالای پرطرفدار جهانی تبدیل شده است. مطالعات متعددی پتانسیل مواد معدنی افغانستان را بیش از یک تریلیون دلار پیش‌بینی کرده‌اند. منابع اصلی معدنی افغانستان شامل کروم، مس، طلا، سنگ آهن، سرب و روی، لیتیوم، سنگ مرمر، سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی و غیره است. در حال حاضر، دولت ائتلاف ملی به رهبری BJP در حال فشار برای تولید وسایل نقلیه برقی (EV) در هند است. به همین دلیل، بسیاری از شرکت‌های غربی مشغول راه‌اندازی کسب‌وکار در هند هستند. لیتیوم ماده اولیه ایست که برای باتری‌های وسایل نقلیه برقی مورد نیاز خواهد بود. از این رو، افغانستان می‌تواند تقاضای هند برای این مواد معدنی حیاتی را از طریق بندر چابهار ایران تامین کند.
با این حال، محدودیت‌هایی برای تعامل دهلی نو با دولت طالبان افغانستان وجود دارد به عنوان مثال، در آینده نزدیک، بعید است که هند از اجماع بین‌المللی و منطقه‌ای در مورد سیاست‌های طالبان، به ویژه سیاست‌های آن‌ها در رابطه با تحصیل دختران و حقوق زنان، فاصله بگیرد. مقامات و همچنین جامعه استراتژیک و جامعه مدنی هند به طور مداوم از تصمیمات طالبان در رابطه با آموزش دختران ، زنان در نیروی کار و حذف اقلیت های قومی در دولت انتقاد کرده و نگرانی هایی را مطرح کرده اند. بنابراین ، دولت مودی هیچ گام جدی ای از جمله به رسمیت شناختن طالبان افغانستان نخواهد گرفت. بنابراین ، با وجود تعامل سیاسی و اقتصادی با کابل ، دهلی نو همچنان نگرانی های خود را در مورد سیاست های طالبان افغانستان نسبت به زنان ، آموزش دختران و اقلیت های قومی ابراز خواهد کرد.
علاوه بر این، هند نقش محدودی در امور سیاسی داخلی افغانستان خواهد داشت. به عنوان مثال، علی‌رغم داشتن روابط گرم با رهبری قوم تاجیک و ازبک قبل از سقوط کابل، دهلی نو هیچ اشتیاقی برای ایفای نقش آشتی‌جویانه بین طالبان افغانستان و اقلیت‌های قومی افغانستان نشان نداده است.
در بهترین حالت، هند می‌تواند تعداد کارکنان دیپلماتیک خود را افزایش داده و یک سرپرست برای سفارتش در کابل منصوب کند. علاوه بر این، هند احتمالاً به مقامات طالبان اجازه خواهد داد سفارت افغانستان را در دهلی نو اداره کنند. به طور مشابه، همکاری دهلی نو-کابل می‌تواند منجر به افزایش صدور ویزا برای دانشجویان و بیماران افغان شود.
دهلی نو همچنین می‌تواند فعالیت‌های توسعه‌ای را که به دلیل سقوط دولت اشرف غنی متوقف شده بود، از سر بگیرد.
از سویی دیگر هند دولت موقت طالبان را تشویق میکند تا از بندر چابهار به عنوان جایگزینی برای بندر کراچی برای کاهش وابستگی کابل به اسلام‌آباد استفاده کند و از نظر استراتژیک، منطقی بنظر میرسد که هند سهام افغانستان در چابهار را افزایش دهد، زیرا سهام بالاتر، طالبان افغانستان را مجبور خواهد کرد امنیت کالاهای هندی عبوری از افغانستان به آسیای مرکزی را تامین کند.
آرزوی بلندمدت دهلی نو توسعه دسترسی پایدار به آسیای مرکزی برای فعالیت‌های تجاری خود است. از طرفی، هند حملات هوایی پاکستان در افغانستان را پی در پی محکوم کرده است، اقدامی که طالبان افغانستان را بیشتر برای مقاومت در برابر فشار اسلام‌آباد برای اقدام علیه تحریک طالبان پاکستان تشویق خواهد کرد.
به نظر میرسد هند – علی‌رغم حفظ احتیاط – تصمیم گرفته است رویکرد قبلی خود مبنی بر تعامل محدود با طالبان افغانستان را کنار بگذارد. در سه سال گذشته، تاکید هند بر کمک‌های بشردوستانه بوده است. اما اکنون به نظر میرسد دهلی نو بسیار مشتاق است که همکاری دوجانبه خود را با طالبان افغانستان بر اساس ملاحظات استراتژیک، اقتصادی و سیاسی خود گسترش دهد.
