عملیات ارتش پاکستان در منطقه چیلاس:
از سال ۲۰۲۲ تاکنون، عملیات های هدفمند علیه ستیزه جویان در نقاط مختلف پاکستان، از جمله خیبر پختونخوا، در حال انجام است. نیروهای امنیتی درگیر یک مبارزه شدید علیه شبه نظامیان هستند که تقریباً هر روز تلفاتی در آن گزارش می شود. شدت عملیات ها اخیراً پس از حملات گسترده علیه نیروهای امنیتی در مناطق جنوبی خیبر پختونخوا، از جمله لکی مروت، بنو، وزیرستان شمالی، وزیرستان جنوبی، تنک و دیر علاءالدین خان، افزایش یافته است.
ارتش پاکستان نیز چندین عملیات موفقیت آمیز انجام داده است. در این عملیات ها تعدادی از شبه نظامیانی که به دلیل نقش آفرینی در خشونت های ضد دولتی تحت تعقیب بودند، کشته شدند. با وجود عملیات های مختلفی که نیروهای امنیتی در دو دهه گذشته انجام داده اند، فعالیت های ستیزه جویانه در منطقه همچنان پا برجاست. با این حال، در عملیات های اخیر، تروریست ها چندین رهبر و جنگجوی کلیدی خود را از دست داده اند.
قابل ذکر است که طالبان افغانستان در برخی مناطق از طالبان پاکستان به طور علنی حمایت می کنند. در چندین مورد، مشخص شده است که تروریست هایی که در عملیات های مبتنی بر اطلاعات کشته شده اند، شهروندان افغان هستند که به طور غیرقانونی وارد پاکستان شده اند. شبه نظامیان تحریک طالبان پاکستان که در مناطق مرزی فعالیت می کنند نیز از حمایت افغانستان برخوردار بوده اند.
با در نظر گرفتن این شرایط، دستاوردهای نیروهای امنیتی پاکستان قابل تقدیر است. یکی از نشانه های اثربخشی عملیات های اطلاعاتی در مناطق جنوبی این است که برخی از ستیزه جویان به شمال خیبر پختونخوا نقل مکان کرده اند. تاکنون فعالیت های ستیزه جویانه در دره پیشاور نسبتاً کم بوده است. راهبرد مقابله با تروریسم سازمان های امنیتی و اطلاعاتی (که تحت فرماندهی نظامی عمل می کنند) چنان مؤثر بوده است که فعالیت های ستیزه جویان در شهرستان های پیشاور، مردان، نوشهره و چارسده محدود شده است.
کشتار هدفمند، تاکتیک مورد علاقه ستیزه جویان بوده است. با این حال، نفوذ ستیزه جویان در شمال خیبر پختونخوا در حال افزایش است. اقدامات اخیر آن ها شامل حمله به مهندسان چینی در شانگلا، تیراندازی به اتوبوسی در گلگت، حمله انتحاری به تجمعی از اعضای جمعیت علمای اسلام در باجور (منطقه قبیله ای تازه ادغام شده) و انفجار مین زمینی که منجر به کشته شدن یک سناتور سابق در همان منطقه شد، می گردد.
این فعالیت ها عمدتاً از ولایت های کنر و ننگرهار افغانستان طراحی و اجرا شده اند. شواهد نشان می دهد که این حملات توسط ستیزه جویان پاکستانی که در آن سوی مرز افغانستان مخفیگاه و پناهگاه دارند، انجام شده است. حضور جامعه ای با طرز فکر افراطی در مناطق شمالی خیبر پختونخوا مدت هاست که شناخته شده است. برخی از آن ها در مناطق سنی نشین گلگت-بلتستان زندگی کرده اند. در دهه ۱۹۹۰، این مناطق تحت تأثیر مکتب سلفیِ «تحریک نفاذ شریعت محمدی» قرار گرفت. تأثیر آن ها به مناطق سنی نشین هزاره و همچنین گلگت-بلتستان نیز گسترش یافته است.
اردوگاه های آموزشی توسط «تحریک نفاذ شریعت محمدی» در اواسط دهه ۱۹۹۰ در گلگت-بلتستان تأسیس شد. به همین دلیل بود که پس از ۱۱ سپتامبر، هزاران نفر از اعضای «تحریک نفاذ شریعت محمدی»، که به صورت محلی به «عمامه به سرهای سیاه» معروف بودند، برای پیوستن به مبارزه علیه نیروهای آمریکایی در افغانستان به این کشور رفتند.
مولانا فضل الله، داماد مولانا صوفی محمد و رهبر بعدی تحریک طالبان پاکستان، نیز از جمله کسانی بود که به افغانستان رفت. این افراد از طریق باجور وارد ولایت کنر افغانستان شدند. پس از بازگشت از افغانستان، بسیاری از آن ها افسرده و سرخورده بودند. با الهام گرفتن از جنگ جدید در افغانستان، برخی از آن ها به رهبری ملا فضل الله در مالاکن، به خصوص در سوات، بسیار فعال شدند.
پس از عملیات مسجد لعل در اسلام آباد، فضل الله خواستار انجام حملات انتحاری در پاکستان شد. در جریان عملیات نظامی سال ۲۰۰۹ برای پاکسازی مالاکن، او به ولایت کنر افغانستان گریخت. او بعداً در حالی که رهبری تحریک طالبان پاکستان را بر عهده داشت، در حمله پهپادی کشته شد.
پس از خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان در سال ۲۰۲۱، دولت به رهبری حزب تحریک انصاف پاکستان و رهبران وقت ارتش، مذاکرات با برخی از ستیزه جویان را آغاز کردند. پس از چند دور مذاکره، دولت بسیاری از ستیزه جویان، از جمله افراد شناخته شده طالبان پاکستان از منطقه مالاکن را آزاد کرد. در این فرآیند، برخی از طالبان پاکستانی از مرز عبور کرده و به سوات رسیدند. با این حال، واکنش مردم به بازگشت آن ها بسیار شدید بود. این موضوع آن ها را مجبور به مخفی شدن کرد. با این وجود، طالبان در سوات هر از گاهی پشت پرده کشتارهای هدفمند در بخش مالاکن، از جمله سوات، قرار داشتند.
بیشتر بخوانید: همکاری نظامی پاکستان و عربستان
ذکر این نکته ضروری است که در حملات علیه مهندسان چینی در سال های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۴، مشخص شد که ستیزه جویان از هزاره و مالاکن نقش محوری داشته اند.
همیشه انجام عملیاتی علیه ستیزه جویان در گلگت-بلتستان مطرح بود. با این حال، این عملیات به دلایل مختلف به تعویق افتاد تا اینکه برخی از ستیزه جویان مستقر در افغانستان حملات زنجیره ای را در گلگت، چترال، دیر و مناطق همجوار انجام دادند.
با توجه به حضور مهندسان چینی و پیشرفت های توسعه ای در منطقه، دولت مجبور است تا نظم و قانون را برقرار کند. در ۴ تیرماه، بزرگراه قراقروم بین گلگت-بلتستان و خیبر پختونخوا برای تمامی انواع تردد بسته شد. سپس یک عملیات هدفمند در منطقه کوهستانی دیامر آغاز گردید. نیروهای امنیتی موفقیت های قابل توجهی را در مرحله اولیه این عملیات به دست آورده اند، از جمله کشته شدن فرمانده شورشی یعنی آقای شاه فیصل که در حمله به اتوبوس مسافربری در گلگت که منجر به کشته شدن ده نفر شد، دست داشت.
این عملیات هدفمند برای بازگرداندن صلح و حفظ امنیت در کشور در ماه محرم و فراتر از آن بسیار مهم است. البته باید در نظر داشت که چنین عملیاتی تبعات سنگینی به دنبال خواهد داشت و بهتر است تمام سازمان های امنیتی و نظامی آمادگی خود را به بالاترین حد ممکن برسانند.
