کاهش روابط تجاری پاکستان و افغانستان: علل و پیامدها
پس از بازگشت طالبان به قدرت، روابط پاکستان و افغانستان به‌طور غیرمنتظره‌ای در چند سال گذشته رو به وخامت گذاشته است. این در حالی است که جلسات گفتگوی طولانی و انتظارات خوش‌بینانه‌ای در مورد تجدید روابط وجود داشت. بازخوردهای مثبت از بهبود روابط طی سه سال گذشته نیز مشهود بود، اما روندی که از زمان به قدرت رسیدن طالبان مشاهده شده، کاملاً برعکس این انتظارات بوده است.
تأثیر فنس‌کشی مرز و محدودیت‌ها بر تجارت افغانستان و پاکستان
فنس‌کشی مرزی که منجر به قطع هرگونه تجارت و داد و ستد خانواده‌ها شده، خشم گسترده‌ای در میان افغان‌ها نسبت به پاکستان ایجاد کرده است. محدودیت‌هایی برای تردد افراد اعمال شده که افغان‌ها، از جمله پناهندگان، را ملزم به داشتن گذرنامه و ویزای معتبر برای ورود یا خروج از پاکستان میکند. این موضوع تأثیر شدیدی بر حجم تجارت دوجانبه بین دو کشور گذاشته و کاهش تجارت را به دنبال داشته است.
کاهش چشمگیر تجارت پاکستان و افغانستان و مشکلات مربوط به ترخیص کالا
تجارت دوجانبه از رقم بالای ۲.۲ میلیارد دلار در سال‌های ۲۰۱۷-۱۸ به کمتر از یک میلیارد دلار کاهش یافته است. این کاهش پیامدهای زیان‌باری برای بازرگانان و صنعت حمل‌ونقل در هر دو کشور به‌همراه داشته و باعث سختی امور برای میلیون‌ها مشتری در دو طرف مرز شده است. یکی از دلایل اصلی این کاهش، لزوم صدور گذرنامه و ویزا به‌جای سیستم قدیمی صدور مجوز عبور افراد بر اساس کارت شناسایی است.
سفارت پاکستان در افغانستان قادر به صدور ویزا برای تعداد زیادی از افراد در یک روز نیست، بنابراین مردم باید ماه‌ها برای دریافت ویزا منتظر بمانند. علاوه بر این، تأخیر طولانی در ترخیص کالا در گمرک‌های مرزی تورخم و چمن، که دو نقطه اصلی برای تجارت هستند، باعث توقف کامیون‌ها برای روزها می‌شود. این تأخیرها منجر به نابودی کالاهای فاسدشدنی مانند سبزیجات و میوه‌ها می‌شود که ضررهای هنگفتی را به بازرگانان تحمیل میکند.
مدیریت مرزها و مشکلات بازرگانان و تاثیر آن بر روابط بین پاکستان و افغانستان
در گذشته، مدیریت مرزها توسط دولت محلی انجام می‌شد، اما اکنون کنترل کامل مرزها به یک شرکت حمل‌ونقل به نام NLC یا سلول لجستیک ملی واگذار شده است. آژانس‌های مختلف در ترخیص کامیون‌ها، کالاها و رانندگان دخیل هستند و بازرگانان از پرداخت مبالغ قابل توجهی پول برای عبور از مرز شکایت دارند. اعمال مالیات‌های سنگین بر کالاهای وارداتی از افغانستان نیز یکی دیگر از دلایل کاهش تجارت دوجانبه است. بازرگانان اظهار می‌کنند که با چنین هزینه‌های بالایی، واردات بسیاری از کالاها دیگر سودآور نیست.این وضعیت نه تنها تأثیر منفی بر حجم تجارت دوجانبه میان دو کشور گذاشته، بلکه روابط اقتصادی پاکستان و افغانستان را نیز تحت فشار قرار داده است.
تأثیر کاهش تجارت بر زندگی مردم و بی‌توجهی دولت پاکستان
با وجود اینکه کاهش تجارت بر زندگی تعداد زیادی از مردم در دو طرف مرز تأثیر گذاشته است، دولت پاکستان به نظر نمی‌رسد که به دنبال راه‌حل مناسبی برای این مشکل باشد و در این موضوع حیاتی، بی‌توجهی عجیبی نشان می‌دهد. در حالی که دولت طالبان در تلاش برای یافتن شرکای اقتصادی جدید است، پاکستان به هزینه‌ها و فواید تغییر سیاست خود نسبت به همسایه غربی‌اش بی‌توجه است.
پروژه‌های حیاتی در خطر و نارضایتی‌های گسترده
پاکستان در خطر از دست دادن پروژه خط لوله گاز ترکمنستان است؛ پروژه‌ای که میتواند زندگی بسیاری را تغییر دهد. همچنین واردات برق از تاجیکستان و کریدور اقتصادی چین پاکستان (CPEC) نیز در خطر هستند، زیرا این پروژه‌ها تنها در صورتی می‌توانند به پتانسیل خود دست یابند که افغانستان به‌طور کامل در آن‌ها مشارکت داشته باشد.
افغان‌ها از تأخیر طولانی در ترخیص کالا در بنادر کراچی و گوادر شکایت دارند.
این موضوع همچنان حل نشده باقی مانده و پاکستان اجازه تجارت بین افغانستان و هند از طریق خاک خود را نداده است. اجازه دادن به امکان ترانزیت به افغانستان محیط بسیار مناسبی برای عادی‌سازی روابط بین رقبای سرسخت قدیمی؛ هند و پاکستان ایجاد می‌کرد. در واقع، سیاست‌گذاران در پاکستان با نگرانی زیادی بهبود ملموس روابط بین افغانستان و هند را نظاره گر بوده اند. اگر اسلام‌آباد بخواهد حسن نیت و همکاری حاکمان کابل را جلب کند، باید این نگرش را تغییر دهد.این در حالی است که با وخیم‌تر شدن روابط، کابل مجبور شد به دنبال راه‌های جدید برای تجارت و سرمایه‌گذاری باشد.
از دیگر سو چین سرمایه‌گذاری خود را در بخش‌های معدن، نفت و سایر بخش‌ها افزایش داده است ،همچنان که کشورهای آسیای میانه نیز رویکردی مشابه را درپیش گرفته اند. افغانستان بر استفاده از بندر چابهار برای تجارت با هند تمرکز دارد.و تجارت کابل با ایران به شدت افزایش یافته و در حال رشد است. به دلیل وجود بندر چابهاردر ایران، پتانسیل تجارت ایران با هند نیز به شدت افزایش یافته است.
در حالی که این تحولات منطقه‌ای میتواند آینده بهتری را برای کشوری با میلیون‌ها نفر گرسنه، بیکاری بی‌سابقه و مردم ناامید و درحال ترک کشور ارائه دهد، اما متأسفانه اسلام‌آباد تصمیم گرفته است فقط یک نظاره گر باشد .
این امر به سوءظن‌های رهبران طالبان نسبت به پاکستان افزوده است که درحال حاضر نیزنارضایتی و شکایت زیادی از این کشور دارند. پاکستان نیز انتظارات برآورده نشده و نارضایتی خود از حکومت طالبان را دارد، اما هر دو کشور تصمیم گرفته‌اند واقعیت‌های موجود و پیامدهای آن‌ها را نادیده بگیرند. لذا برای جلوگیری از آسیب بیشتر به این رابطه حیاتی، باید این بن‌بست را شکست.
بیشتر بخوانید:
| برای اولین بار در جهان، پاکستان قانون ازدواج سیک ها را تصویب کرد. |
