هرج و مرج در کیچ، مشکل بزرگ دولت پاکستان در بلوچستان
قتل بالاچ مولا بخش ، که ظاهرا به دست مقامات CTD (سازمان مبارزه با تروریسم) صورت گرفته است و اعتراضات پس از آن ، جامعه بلوچستان را دستخوش تحولات مردمی کرده است .
در طی چند هفته اخیر ، در پی گزارش قتل یک مرد جوان که قبلا توسط اداره مبارزه با تروریسم (CTD) دستگیر شده بود ،منطقه جنوبی کیچ بلوچستان تحت اعتراضات گسترده ای قرار گرفته است.
سازمان مبارزه با تروریسم (CTD ) این قتل را نتیجه “درگیری های مسلحانه با شبه نظامیان” دانست و افزود که سه مظنون دیگر نیز در درگیری در جاده پاسنی در شمال منطقه کیچ – توربات ،کشته شده اند.
یکی از مقتولان به نام بالاچ مولا بخش شناسایی شد. CTD ادعا کرد که او را با پنج کیلوگرم مواد منفجره در ۲۰ نوامبر دستگیر کرده بوده است و یک پرونده علیه او در ۲۱ نوامبر ثبت شد و همان روز در توربات در دادگاه ضد تروریسم (ATC) ارائه شد. با این حال ، در شب بین ۲۲ و ۲۳ نوامبر ، جسد این مرد به بیمارستان آموزشی توربات آورده شد و خانواده اش او را شناسایی کردند.
در ابتدا ، CTD ، در بیانیه ای کوتاه ، اعلام کرد که چهار شورشی در یک عملیات اطلاعاتی در جاده پاسنی کشته شدند. شب همان روز، در بیانیه ای دقیق تر ، توضیح داند که بر اساس یک سری اطلاعات که توسط Bakhsh به آنها ارائه شده بود ، یک تیم CTD به خانه ای که شورشیان در آن پناه گرفته بودند حمله کرده بود.
در طول تبادل آتش ، سه شورشی ، از جمله بخش ، که CTD اعلام کرده به عنوان راهنما عمل می کرد ، کشته شدند. CTD همچنین ادعا کرد که بخش در نتیجه شلیک شورشیان کشته شده است.
خانواده بخش بسرعت ادعاهای CTD را رد کردند و گفتند که او را در شب ۲۹ اکتبر به زور از خانه بیرون بردند و تقریبا یک ماه بعد در دادگاه حاضرش کردند. آنها CTD را متهم کردند که او را به صورت غيرقانوني کشته اند. پس از آن ، خانواده ، همراه با هزاران نفر از ساکنان کیچ ، با جسد مولا بخش در جاده اصلی شهر توربات ، اعتصاب کردند و خواستار تحقیقات بی طرفانه علیه مقامات CTD شدند.
در ۲۵ نوامبر ، یک قاضی دادگاه منطقه ای به رئیس پلیس شهر توربات (SHO) دستور داد تا یک شکایت کیفری علیه افسر منطقه ای CTD ، افسر تحقیق و افسر بازداشتگاه ثبت کند. در طول جلسه ، قاضی شک و تردید خود را در مورد ادعای CTD ابراز کرد که سه تروریست به تیم CTD حمله کرده اند و به گروه حمله کننده حتی یک آسیب جزئی هم نرسیده است ، در حالی که بخش ، که تحت محافظت آنها بوده ، فوت کرده است.
با وجود دستورات قاضی جلسه ، شکایتی ثبت نشد و اعتراضات با قرار دادن جسد بخش در میدان اصلی شهر ادامه داشت. سپس ، دولت استانی ، که توسط دادستان کل نمایندگی می شد ، روز پنجشنبه (۳۰ نوامبر) به دادگاه عالی بلوچستان مراجعه کرد و درخواست کرد تا حکم قاضی جلسات را لغو کند. با این حال ، دادگاه عالی حکم قاضی را تا جلسات بعدی در این مورد تأیید کرد.
دولت ایالتی یک کمیته تحقیقاتی به رهبری عمران گیچکی ، رئیس اداره ماهیگیری تشکیل داد ، اما خانواده ی بخش این کمیته را رد کردند و خواستار یک تحقیقات قضایی مستقل شدند و در ضمن خواستار اجرای دستور قاضی جلسات در ۲۵ نوامبر شدند.
در همین احوال، پس از هفت روز اعتراضات ، جسد بخش در روز جمعه (۱ دسامبر) در میان بدرقه جمعیت عظیمی که به ندرت در مراسم تشییع جنازه جوانان طبقه کارگر دیده می شود ، در توربات به خاک سپرده شد. خانواده ی او و فعالان حقوق بشر ادعا کردند که تا زمانی که تحقیقات علیه مقامات CTD آغاز نشود ،آنها به اعتصاب ادامه خواهند داد.
مراسم خاکسپاری بخش، فقط یک مراسم ساده نبود ؛ بلکه بیان خشم علیه استفاده دولت از نیروهای سرکوبگر برای ایجاد صلح در منطقه بلوچستان بود.منطقه کیچ به خاطر حساسیت مذهبی اش شناخته شده است- واقعیتی که با کشتن یک مرد به اتهام توهین به مقدسات در ماه اوت دیده شد. با این حال ، حتی در چنین منطقه ای ، مردم محلی فراتر از خطوط مذهبی و فرقه ای و پیروان ادیان مختلف با این اتفاق برخورد کردند و همه با هم در مراسم تشییع جنازه بخش شرکت کردند ، جایی که شعارهای تندی علیه مقامات سر داده شد ، که نشان از افزایش خشم و نارضایتی در میان مردم داشت.
در حال حاضر و با توجه به وضعیت جدیدی که پیش آمده ،این سوال مطرح میشود که: آیا این آغاز یک جنبش جدید در بلوچستان است ؟
اعتراضات در مقیاس بی سابقه
از سال ۲۰۱۳ ، بلوچستان شاهد چندین جنبش اعتراضی بزرگ بوده است — مانند جنبش گوادر در دسامبر ۲۰۲۲ و در کویته در فوریه سال جاری ، در ژوئیه ۲۰۲۲ و در اکتبر ۲۰۲۱ — اما موج فعلی اعتراضات بیشتر در مرکز ناحیه کیچ و توربات ،دیده میشود.
اعتراضات کنونی که به یک اعتصاب تبدیل شده است ، به دلیل مشارکت تعداد زیادی از زنان نیز منحصر به فرد شذه است. در حالی که گوادر سال گذشته صحنه های مشابهی را دید ، ماهیت این اعتراضات — که در آن خواسته ها بر عدم تأمین نیازهای اساسی و حقوق مدنی متمرکز بود — با وضعیت فعلی متفاوت بود.
امروز نه تنها خشم گسترده ای علیه اقدامات CTD وجود دارد ، بلکه عموم مردم نیز در این اعتراضات با تعداد بالا مشارکت دارند. تقریبا دو هفته است که شرکت کنندگان اعتراض کرده اند و خواستار تحقیقات بی طرفانه در مورد اقدامات CTD و ثبت یک شکایت کیفری علیه مقامات درگیر در این حادثه شده اند. این اعتصاب از اعتصابهای قبلی هم بیشتر طول کشيده است.
قتل های هدفمند جوانان بلوچ توسط نهادهای انتظامی، و به دنبال آن عدم تحقیق بی طرفانه در مورد شرایط قتل های گفته شده ، بی اعتمادی عمیق بین مردم بلوچ و نهادهای دولتی ایجاد کرده است. در عین حال ، بنظر می رسد احزاب سیاسی اصلی و رسانه ها ظاهرا از این موضوع بی اطلاع هستند و رویکرد شترمرغ را اتخاذ می کنند. دقیقا به همین دلیل است که چنین حوادثی بطور مکرر در بلوچستان اتفاق می افتد.
این رویکرد باعث شده جوانان بلوچ نسبت به دولت احساس بیگانگی و عدم اعتماد خاصی پیدا کنند ، عملکرد دولت حس محرومیت گسترده ای را در میان ساکنان استان بوجود آورده و احتمال شورش را تقویت کرده است ، احتمالی که پس از انتخابات ۲۰۱۳ کاهش یافته بود که حتی منجر به تشکیل دولت ائتلافی حزب ملی دکتر عبدالملک بلوچ ، حزب پشتونخوا ، ملی عوامی محمود خان اچکزی و حزب PML-N شده بود.
شورش کاهش یافته در سال ۲۰۱۸ پس از تشکیل یک ساختار استانی جدید، مجددا فوران کرد که یک سری حوادث متعدد ، دوباره احساسات مردم را برانگیخت و دوباره اتحاد شورشیان در مدت کوتاهی ظاهر شد.
در گوادر پاکستان چه خبر است؟ ←
در ژانویه سال گذشته در کویته ، چندین خانواده در منطقه قرمز علیه قتل شش نفر در یک درگیری صحنه سازی شده در محله زیارت توسط نیروهای امنیتی اعتراض کردند. پس ازگذشت ۵۰ روزاز اعتراضات ، مقامات دولتی ، از جمله وزیر کشور آن زمان رانا ثنا الله ، وزیر دادگستری اعظم ناصر تارار و رئیس BISP شازیا ماری ، با خانواده های مقتولین ملاقات کردند و قول دادند که به خواسته های آنها پاسخ دهند. خانواده ها به اعتصاب پایان دادند و دولت بلوچستان یک کمیسیون تحقیق قضایی تشکیل داد ، اما این پرونده هرگز به نتیجه منطقی نرسید.
تحقیقات قضایی مشابهی نیز در پی مرگ مرموز سناتور سابق عثمان کاکار در سال ۲۰۲۱ ، قتل ۷۰ وکیل در کویته در اوت ۲۰۱۶ و کشف سه قبر دسته جمعی در توتاک خوزدار در سال ۲۰۱۴ انجام شد. گزارش های این تحقیقات یا افشا نشدند و توصیه های دولت نادیده گرفته شد و یا تحقیقات هرگز به نتیجه نرسیدند.
حوادث دیگری نیز پیش آمد که به سادگی نادیده گرفته شده اند: در جولای ۲۰۲۲ قتل نه جوان در یک عملیات نظامی در زیارت ، آگوست ۲۰۲۰ قتل دانشجوی دانشگاه حیات بلوچ در توربات ، آوریل ۲۰۲۱ ادعای تجاوز جنسی به یک پسر جوان توسط یک سرباز FC ، اکتبر ۲۰۲۱ مرگ دو کودک در منطقه هوشاب منطقه کیچ هنگامی که یک گلوله خمپاره ای حفاظت مرزی منفجر شد ، و آوریل ۲۰۲۲ کشته شدن یک راننده بلوچ توسط نیروهای امنیتی در منطقه چغای.
این حوادث نشان دهنده ارتباط متقابل بین نارضایتی و شکایات مختلفی است که به احساسات منفی علیه نهادهای دولتی کمک می کند و ظهور مجدد شورشی که پس از یک سکوت کوتاه دوباره دراستان رخ داده است را محتمل میکند .
همانطور که قبلا گفته شد ، قتل ها در بلوچستان عمدتا توسط احزاب سیاسی اصلی ، رسانه ها و حتی جامعه مدنی که تمرکز آنها به طور نامتناسبی بر استان های بزرگتر است ، نادیده گرفته میشوند. یک مثال برجسته از این تفاوت بین پوشش رسانه ای قتل های ساهیوال در ژانویه ۲۰۱۹ بود که منجر به اعتراضات سراسر کشور و توجه نخست وزیر آن زمان شد در حالیکه بی توجهی به حوادث و شرایط در بلوچستان به وضوح قابل مشاهده است.
در طول دو دهه گذشته ، این چرخه با اتهام نهادهای انتظامی به استفاده از روش های خشونت آمیز و خارج از چهارچوب قانونی برای مهار شورش جدایی طلبان ادامه داشته است. این شرایط باعث شده است که جوانان بلوچ احساس ناامیدی بی سابقه ای پیدا کنند و به طور فزاینده ای به سمت استفاده از سلاح برای دستیابی به عدالت و گرفتن انتقام ازمتهمان کشیده شوند.
باز ماندن زخم ها ،عدم رسیدگی به شکایات و عدم دسترسی به عدالت ، این چرخه را ادامه می دهد وبه طورنگران کننده ای خشونت را در استان محاصره شده ی بلوچستان تشدید میکند.
پیشنهادات اندیشکده اقبال:
دولت چه اقداماتی میتواند برای آرام کردن مردم کیچ بلوچستان و جلوگیری از بحران انجام دهد؟
برای این منظور، ایجاد گفتمان و فرصت‌های اقتصادی ، توسعه اقتصادی منطقه، حفظ حقوق انسانی، و ایجاد فرآیند‌های سیاسی شفاف و عادلانه میتواند موثر باشد. همچنین، توجه به نیازها و نظرات جمعیت محلی و ترویج عدالت اجتماعی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است:
- گفتمان و تعامل:
برگزاری جلسات گفتگو بین مسئولان و نمایندگان مردم منطقه به منظور شنیدن نظرات و نیازهای آنها.
ارتقاء فرهنگ رواداری ، تعامل و گفت‌وگو برای حل مسائل و ایجاد فهم متقابل.
- توسعه اقتصادی:
سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و پروژه‌های توسعه اقتصادی در منطقه.
ارائه فرصت‌های شغلی و آموزش مهارت‌های مورد نیاز.
- حفظ حقوق انسانی:
اطمینان از رعایت حقوق انسانی و حقوق اقلیت‌ها در منطقه.
تشویق به شفافیت در اقدامات دولتی و اطلاع‌رسانی به جامعه.
- فرآیند‌های سیاسی عادلانه:
ایجاد فرآیند‌های سیاسی شفاف و عادلانه که نظرات همه طبقات جامعه را در نظر بگیرد.
ایجاد فرصت‌های مشارکت شهروندان در تصمیم‌سازی‌های محلی.
- توجه به نیازها و نظرات محلی:
اجرای پروژه‌ها و برنامه‌های توسعه با توجه به نیازها و نظرات واقعی مردم منطقه.
- ترویج اصول عدالت اجتماعی و توازن منطقه‌ای.
این اقدامات به همراه تعهد مستمر از سوی دولت و جامعه می‌توانند بهبود زندگی مردم منطقه جنوبی کیچ را فراهم کرده و إحساس
امنیت و ارتباط مثبت با دولت را تقویت کنند.
