روابط پاکستان و ایالات متحده آمریکا

روابط پاکستان و ایالات متحده آمریکا

 

برنامه های علوم نظامی

پاکستان و تسلیحات اتمی 

 

با پیشنهاد350.000 دلاری ایالات متحده برای دستیابی به یک نیروگاه هسته ای تجاری، یک نیروگاه هسته ای را برای کاهش بحران برق تأسیس کرد.

پس از این سال، کمیسیون انرژی اتمی پاکستان   (PAEC) توافق نامه ای را با طرف مقابل، یعنی کمیسیون انرژی اتمی ایالات متحده امضا کرد که درابتدای آن  تحقیقات در مورد انرژی هسته ای و آموزش توسط ایالات متحده آغاز شد. در طول دهه 1960، ایالات متحده درها را به روی دانشمندان و مهندسان پاکستانی باز کرد تا بر روی مؤسسات پیشرو ایالات متحده، به ویژه ANL، ORNL و LLNL تحقیق کنند.

 

در سال 1965، عبدالسلام به ایالات متحده رفت و دولت ایالات متحده را متقاعد کرد که به تأسیس یک موسسه ملی تحقیقات هسته ای در پاکستان (PINSTECH) و یک راکتور تحقیقاتی Parr-I کمک کند. ساختمان PINSTECH توسط معمار برجسته آمریکایی ادوارد دورل استون طراحی شد و مهندس هسته ای آمریکایی پیتر کارتر این راکتور را طراحی کرد که سپس توسط  ماشین آلات و ریخته گری آمریکایی که پیمانکار این پروژه بود تامین شد.

سال‌ها بعد، ایالات متحده به پاکستان کمک کرد تا اولین نیروگاه هسته‌ای تجاری خود به نام Kanupp-I را از جنرال الکتریک کانادا در سال 1965 خریداری کند.تمام این زیرساخت های هسته ای توسط ایالات متحده در طول دهه 1960 به عنوان بخشی از برنامه کنگره  به نام اتم ها برای صلح ایجاد شد.

این امر پس از آن که ذوالفقار علی بهتو و سوسیالیست دموکرات های  تحت رهبری او تصمیم گرفتند به خاطر امنیت ملی و بقای خود سلاح های هسته ای بسازند، تغییر کرد. در سال 1974، ایالات متحده برای محدود کردن برنامه تسلیحات هسته‌ای پاکستان، تحریم و محدودیت‌هایی را علیه پاکستان اعمال کرد. این ممنوعیت در اوایل سال 1975 برداشته شد، تصمیمی که مورد اعتراض دولت افغانستان قرار گرفت.

در دهه 1980، در نهایت  معلوم شد که  نگرانی های آمریکا در مورد نقش پاکستان در اشاعه هسته ای پس از افشای برنامه های هسته ای ایران، کره شمالی، عربستان سعودی و لیبی درست بوده است.

اگرچه برنامه اتمی عملاً صلح آمیز بود و برای استفاده اقتصادی اختصاص داشت، اما سیاست های هسته ای در دهه 1970 تغییر کرد و تا کنون  پاکستان برنامه خود را به عنوان بخشی از بازدارندگی استراتژیک حفظ کرده است.

در دهه 1980، با طرح به رسمیت شناختن نگرانی های امنیت ملی و پذیرش تضمین های پاکستان مبنی بر اینکه قصد ساخت سلاح هسته ای ندارد، کنگره از محدودیت های   (SymingtonAmendment)  کمک های نظامی به پاکستان چشم پوشی کرد. در اکتبر 1980، یک هیئت بلندپایه و مدیر ارشد حکومت نظامی ژنرال ضیاءالحق به ایالات متحده سفر کرده و اولین ملاقات با رئیس جمهور سابق ریچارد نیکسون را داشتند.

اگرچه این نشست برای بحث در مورد حمله شوروی به افغانستان بود، اما نیکسون صراحتا اعلام کرد که طرفدار دستیابی پاکستان به قابلیت تسلیحات هسته ای است،  و همچنین اعلام کرد که برای انتخابات ریاست جمهوری رقابت نخواهد کرد.

سال بعد، آقا شاهی به الکساندر هیگ به طور واضح اعلام کرد که پاکستان در مورد برنامه تسلیحات هسته ای خود “سازش نمی کند“. اما به ایالات متحده اطمینان داد که این کشور عمدا سیاستی مبهم   در این مورد را انتخاب کرده و از انجام آزمایش های هسته ای خودداری می کند تا از ایجاد اختلاف در روابط جلوگیری کند.

 

در مارس 1986، دو کشور بر سر دومین برنامه چند ساله (سال مالی 1993-1988) به ارزش 4 میلیارد دلار برای توسعه اقتصادی و کمک های امنیتی به توافق رسیدند.

 

با این حال، در 1 اکتبر 1990، ایالات متحده تمام کمک های نظامی و کمک های اقتصادی جدید به پاکستان را تحت اصلاحیه پرسلر، که طبق آن باید رئیس جمهورهر سال  تأیید می کرد  که پاکستان “دستگاه انفجاری هسته ای ندارد” را به حالت تعلیق درآورد.

تصمیم هند برای انجام آزمایش‌های هسته‌ای در ماه مه 1998 و واکنش پاکستان به آن، باعث عقب افتادن روابط ایالات متحده در منطقه  شد که در دولت دوم کلینتون شاهد علاقه مجدد ایالات متحده بودیم.

سفر ریاست جمهوری که برای سه ماهه اول سال 1998 برنامه ریزی شده بود به تعویق افتاد و بر اساس اصلاحیه گلن، تحریم ها اعطای اعتبارات، فروش نظامی، کمک های اقتصادی و وام به دولت را محدود کرد.

 

عدم اشاعه و امنیت

از سال 1998، دولت‌های هر دو کشور گفت‌وگوی فشرده‌ای را درباره منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و مسائل امنیتی آغاز کرده‌اند. اولین جلسه در سال 1998 بین شمشاد احمد وزیر امور خارجه و استروب تالبوت معاون وزیر امور خارجه برای بحث در مورد موضوعاتی که تمرکز بر امضا و تصویب معاهده منع جامع آزمایش های هسته ای  (CTBT)، مذاکرات معاهده قطع مواد شکاف پذیر  ( FMCT)، کنترل صادرات و  مهار هسته ای رژیم  داشتند، برگزار شد.

اكتبر 1999 كه دولت منتخب شريف به طور دموكراتيك برگزيده شده بود، باعث ايجاد يك لايه  تحريم‌هاي اضافي بر اساس بخش 508 قانون تخصيص‌هاي خارجي ، شد كه شامل محدوديت‌هايي بر تامين مالي نظامي خارجي و كمك‌هاي اقتصادي بود . کمک هایی که  دولت ایالات متحده به پاکستان داشت عمدتاً به کمک به پناهندگان و مبارزه با مواد مخدر محدود می شد.

در اوج پرونده اشاعه هسته ای در سال 2004، رئیس جمهور جورج بوش در بیانیه ای سیاسی  در دانشگاه دفاع ملی ، پیشنهادی در مورد  اصلاح آژانس بین المللی انرژی اتمی برای مبارزه با اشاعه هسته ای داد و نقل کرد: « هر کشوری که به دلیل نقض اشاعه تحت تحقیق است، نباید اجازه داشته باشد در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یا در کمیته ویژه جدید فعالیت کند .و هر ایالتی که در حال حاضر در هیئت مدیره است و تحت بررسی قرار می گیرد باید از هیئت مدیره تعلیق شود.

پیشنهاد بوش بیشتر برعلیه پاکستان که از دهه 1960 یکی از اعضای بانفوذ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بوده وهمچنین  در شورای حکام خدمت می‌کرد، تلقی می‌شد، اما این پیشنهاد از سوی دیگر دولت های جهان مورد توجه قرار نگرفت.

در سال 2009، علیرغم فشارهای شدیدی که قدرت های بزرگ هسته ای به پاکستان  داشتند تا دست از  بی اعتنایی کردن  به 64 کشور دیگر  که بصورت بین المللی تولید مواد جدید  برای ساخت بمب هسته ای را ممنوع کرده بودند ، و همچنین به سرپیچی کردن از مذاکره در مورد خلع سلاح کامل هسته ای، مسابقه تسلیحاتی در فرا فضا، و تضمین های امنیتی برای کشورهای غیر هسته ای بردارد ، پاکستان بارها کنفرانس خلع سلاح (CD) را از اجرای برنامه کاری مورد توافق خود، باز داشته است.

ژنرال طارق مجید، رئیس ستاد مشترک، اقدام پاکستان را توجیه کرده و این واقعیت را تشریح کرد که بازدارندگی اتمی در برابر تجاوز احتمالی یک اجبار است و نه یک انتخاب برای پاکستان. او همچنین توضیح داد که «پیمان پیشنهادی قطع مواد شکافت پذیر به طور خاص پاکستان را هدف قرار داده است.»

در 10 دسامبر 2012، رز گوتمولر، دستیار وزیر در امور کنترل تسلیحات، راستی‌آزمایی و انطباق، و اعزاز احمد چودری، قائم مقام سازمان ملل متحد و هماهنگی اقتصادی، ریاست مشترک گروه کاری پاکستان و ایالات متحده در مورد  امنیت، ثبات استراتژیک و منع اشاعه (SSS&NP) در اسلام آباد را بر عهده داشتند.

پس از آن که شیام ساران، وزیر خارجه اسبق هند در مقاله‌ای نوشت: «پاکستان دکترین هسته‌ای خود را از حداقل بازدارندگی به قابلیت حمله دوم منتقل کرده و زرادخانه خود را به سلاح‌های تاکتیکی که می‌توانند با موشک‌های کوتاه برد مانند موشک‌های کوتاه برد Hatf-IX حمل شوند، گسترش داده است، گوتمولر به پاکستان سفر کرد.

این نشست با توافق بر سر ادامه گفت‌وگوها درباره طیفی از موضوعات که  به روابط دوجانبه مرتبط بود، از جمله تلاش‌های بین‌المللی برای ارتقای امنیت هسته‌ای و کاربردهای صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای پایان یافت.

 

برنامه فضایی

در دهه 1990، ایالات متحده و رژیم کنترل فناوری موشکی در بحبوحه ترس از توسعه مخفیانه برنامه های موشکی پاکستان، محدودیت هایی را برای برنامه فضایی پاکستان اعمال کردند.

ایالات متحده در دهه 1960 پس از تأسیس ترمینال سونمیانی در سال 1961، با ساخت فرودگاه و سکوی پرتاب، همکاری با پاکستان را در زمینه فناوری فضایی صلح آمیز آغاز کرد. در سال 1962، کمیسیون تحقیقات فضایی اولین موشک سوخت جامد را به نام       Rehbar-I   پرتاب کرد که با تعامل نزدیک با ناسا ساخته شده بود. پرتاب این راکت پاکستان را به اولین کشور جنوب آسیایی و دهمین کشور در جهان که این  موشک را پرتاب کرده بود، تبدیل کرد . در طول سال های 1962 و 1972، تقریباً 200 موشک از سونمیانی شلیک شد، اما این همکاری پس از 1972 کاهش یافت.

در طول دهه 1990 و اوایل دهه 2000، ایالات متحده تحریم ها بر ساخت و ساز وتوسعه فضایی پاکستان را تشدید کرد، و در سال 1998، محدودیت‌ها و تحریم‌هایی را برای بخش ویژه تحقیقات فضانوردی، سازمان علوم و فناوری دفاعی ( DESTO) اعمال کرد، اگرچه تحریم‌ها در سال 2001 توسط دولت بوش لغو شد.

 

عوامل شخص ثالث در روابط پاکستان و ایالات متحده

روابط کنونی ایالات متحده و پاکستان یک مطالعه موردی  در رابطه با دشواری های دیپلماسی و سیاست گذاری در جهان چند قطبی است. پاکستان اهمیت ژئوپلیتیکی مهمی برای هند و چین دارد و این مسئله  اقدام یک جانبه را برای ایالات متحده تقریباً غیرممکن می‌کند، این رابطه تجاری به شدت به دلیل جنگ در افغانستان و همکاری استراتژیک پاکستان با چین در همه حال به چالش کشیده شده است.

علیرغم شکست‌های اخیر، پاکستان و ایالات متحده همچنان به دنبال یک رابطه سازنده برای شکست دادن سازمان‌های تروریستی در جنگ علیه تروریسم هستند.ادعا شده است که ISI  به روزنامه نگاران برای نوشتن مقاله های خصمانه در مورد ایالات متحده پول می دهد.

پاکستان زمانی برای ایالات متحده یک مسیر تدارکاتی به افغانستان را  فراهم می  کرد، پیوندی که در طول جنگ بر روابط دوجانبه مسلط بود. با این حال، با پایان جنگ و خروج نیروهای آمریکایی از منطقه، نفوذ  پاکستان بر ایالات متحده  از بین رفته و ایالات متحده آمریکا دیگر برای تعامل با افغانستان به آن نیازی ندارد.

در حالی که پاکستان گرفتار درگیری داخلی است،  همچنان تحت تأثیر رقابت شدید ژئوپلیتیکی بین چین و ایالات متحده هم قرار گرفته است.

 

کمک های نظامی از ایالات متحده آمریکا

از سال 1948 تا 2013، ایالات متحده در مجموع 30 میلیارد دلار به پاکستان کمک کرده است که نیمی از آن برای اهداف نظامی است. از میان این کمک ها و ترتیبات وجوهی، پاکستان موظف بوده که  این وجوه  را برای خرید کالاهای آمریکایی، غذا و سایر خدمات خرج کند.

علیرغم اینکه چین بزرگترین واردکننده و صادرکننده برای بازار پاکستان است،اما  ایالات متحده هم، همچنان یکی از بزرگترین منابع سرمایه گذاری مستقیم خارجی در پاکستان و بزرگترین بازار صادراتی پاکستان است.

با تعلیق کمک های نظامی ایالات متحده در سال 2018 و کاهش کمک های غیرنظامی به حدود 300 میلیون دلار برای سال 2022، مقامات پاکستانی برای کمک به کشورهای دیگر مراجعه کرده اند.

70 هزار  غیرنظامی و بیش از 10 هزار سرباز و پلیس در پاکستان برای جنگ آمریکا با تروریسم جان باخته اند، که ایالات متحده در قبال آن وعده داده است که تمام هزینه های جنگ را به عهده بگیرد. با این حال، به گفته مقامات پاکستانی، ایالات متحده نیمی از این پول را جبران نکرده ، بلکه فقط در رسانه ها  ادعا کرده که همه ی هزینه ها را پرداخت کرده است. پاکستان به عنوان بخشی از جنگ علیه تروریسم متحد اصلی غیر ناتو بوده و اطلاعات کلیدی و پشتیبانی لجستیکی را برای ایالات متحده فراهم می کند.

پاکستان که یکی از دریافت کنندگان اصلی کمک های نظامی از ایالات متحده است، انتظار دارد که  از سال 2001 تقریباً 20 میلیارد دلار بصورت  ترکیبی از بازپرداخت به پاکستان و برنامه های آموزشی برای واحدهای ضد تروریسم پاکستان ، دریافت کند. با این حال، پس از حمله اسامه بن لادن، ارتش پاکستان یک برنامه آموزشی 500 میلیون دلاری را لغو کرده و تمام 135 مربی آن را به خانه فرستاد. این اقدام باعث نارضایتی ایالات متحده شد و در نتیجه از کمک 300 میلیون دلاری دیگر خودداری کرد.

برخی از سیاستمداران در پاکستان استدلال می کنند که جنگ با تروریسم 70 میلیارد دلار برای اقتصاد پاکستان و ایالات متحده هزینه داشته است. این کمک‌ها در درازمدت برای کشورهزینه بیشتری خواهد داشت و در نتیجه  منجر به اتهاماتی مبنی بر اینکه ایالات متحده پاکستان را به یک کشور مشتری تبدیل می کند خواهد شد.

در 31 مه 2012، سناتور رند پل ( آر- کنتاکی) از ایالات متحده خواست تا تمام کمک های خود به پاکستان را تعلیق کند و به پزشکی که به دلیل کمک به شکار اسامه بن لادن زندانی شده بود، تابعیت دهد.

زلمی خلیل زاد، سفیر سابق ایالات متحده در سازمان ملل متحد خواستار “سیاست انزوای کامل” برای پاکستان شد. وی گفت: اگر پاکستان از حمایت از رادیکالیسم و افراط گرایی دست برندارد، ایالات متحده باید تمام کمک های خود را به این کشور متوقف کرده و با آن به عنوان کره شمالی دوم رفتار کند.

یک مقام کاخ سفید گفت: که ایالات متحده در 5 ژانویه 2018 حدود 2 میلیارد دلار کمک امنیتی به پاکستان را به دلیل ناتوانی در سرکوب طالبان افغانستان و گروه های تروریستی شبکه حقانی و از بین بردن پناهگاه های امن آنها به حالت تعلیق درآورد.

تعلیق تمامی کمک‌های امنیتی به پاکستان پس از آن صورت گرفت که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در توییتی در روز سال نو میلادی، این کشور را متهم کرد که چیزی جز «دروغ و فریب» به آمریکا نمی‌دهد و در ازای کمک ۳۳ میلیارد دلاری از سال ۲۰۰۳، «پناهگاهی امن» برای تروریست‌ها فراهم کرده است.

 

نزاع و اختلاف بر لغو کمک های نظامی توسط آمریکا

در 1 سپتامبر 2018، وزارت دفاع ایالات متحده اعلام کرد که انتقال حدود 300 میلیون دلار کمک نظامی به پاکستان را لغو می کند. به گزارش اکونومیک تایمز، شاه محمود قریشی، وزیر امور خارجه پاکستان گفت: “300 میلیون دلار ، کمک ایالات متحده به پاکستان نیست ، بلکه پولی است که پاکستان از منابع خود علیه شبه نظامیان و در جنگ علیه تروریسم خرج کرده ، که  این پول را آنها (ایالات متحده) قرار است بازپرداخت کنند، اما اکنون یا نمی خواهند یا توانایی  بازپرداخت آن را ندارند .

 

ایالات متحده اعلام کرده است که این کمک بخشی از صندوق حمایت ائتلاف (CFS) بوده و قبلاً به این کشور بدهکار نبوده است. دلیل حذف بقیه ی کمک‌ها، از زمان برداشت اولیه 500 میلیون دلاری کمک در ژانویه 2018، به دلیل عدم تلاش دولت پاکستان در مبارزه با سازمان‌های تروریستی در کشورشان است. موضوع بودجه باعث تنش در هر دو کشور شد. در 5 سپتامبر 2018، وزیر امور خارجه مایک پمپئو از پاکستان بازدید کرد که این اولین سفر از دولت ترامپ به پاکستان بود، اما  او درباره تعویق کمک ها به این کشور صحبتی نکرد.

 

نفوذ فرهنگی

برخی از زنجیره های فست فود مستقر در ایالات متحده مانند پیتزا هات، کی اف سی و مک دونالدز در پاکستان نیز حضور دارند. غذاهای جنوب آسیا از جمله غذا های پاکستانی نیز در ایالات متحده آمریکا حضور پررنگی دارند.

 

روابط پاکستان و ایالات متحده آمریکا (قسمت اول) ←