طرح جامع جدید کراچی باید طیف گسترده‌ای از تغییرات محلی و جهانی اعم از تغییرات اجتماعی، اقتصادی و فناوری را در نظر بگیرد تا بتواند به مسائل بی‌شمار و پیچیده‌ای که این شهر را گرفتار کرده، رسیدگی کند.
شهر کراچی پاکستان ، طرح‌های جامع بسیاری داشته است و آنطور که به نظر می‌رسد، طرح دیگری نیز در حال برنامه ریزی است. هیچ‌کدام از طرح‌های توسعه قبلی نه اجرا شده‌اند و نه حتی بر روی کاغذ کامل شده‌اند البته نویسندگان آنها ادعا می‌کنند که دلیل این امر، سرعت بیشتر تغییر شهر نسبت به سرعت اجرای طرح است و این درست است، زیرا بخش بزرگی از کراچی به صورت خودجوش توسعه یافته است، به جز مناطق توسعه‌یافته رسمی آن، یعنی بخش‌هایی که توسط نخبگان و طبقه مرفه ساخته شده‌اند . این مناطق بر اساس اصول و روش‌های شهرسازی اروپایی طراحی و برنامه‌ریزی شده‌اند که شامل نحوه طراحی خیابانها، ساختمان‌ها، فضاهای عمومی و حتی نحوه زندگی اجتماعی ساکنان آن مناطق نیز میشود. این امر نه تنها از نظر برنامه‌ریزی فیزیکی، بلکه از نظر دیدگاه اجتماعی در مورد چگونگی زندگی مردم، نحوه ارتباط آنها با یکدیگر، چگونگی آموزش فرزندانشان و مدیریت سلامتشان نیز صدق میکند.
از ظواهر امرپیداست که این نحوه برنامه‌ریزی خیلی خوب جواب نداده است زیرا شرایط اجتماعی و جمعیتی تغییر کرده، اما قوانین، مقررات منطقه‌بندی و رویکرد ضد فقرا در برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری، همانطور که پاکستانی ها از اربابان استعماری‌شان به ارث برده‌اند، بدون تغییر باقی مانده است .
در نتیجه۶۰ درصد از خانوارهای کراچی در شهرک‌های غیررسمی زندگی و کار می‌کنند، که سعی می‌کنند طرح بخش رسمی را کپی کنند، اما با تراکم بسیار بالاتر، قطعات کوچکتر، خیابان‌های باریک‌تر و تا شش تا ۱۰ نفر در هر اتاق. علاوه بر این، این شهرک‌ها فاقد پارک، مدرسه و فضاهای بهداشتی برنامه‌ریزی شده هستند.
برای برنامه‌ریزی شهری مانند کراچی، این مساله مهم است که درک کنیم شهری مانند کراچی در زمان برنامه‌ریزی چگونه عمل خواهد کرد و خوشبختانه، مطالعات زیادی وجود دارد که می‌تواند در انجام این کار به ما کمک کند. بسیاری از این مطالعات برای طرح جامع قبلی در جنبه‌های مختلف شهر تهیه شده‌اند. در دو تا سه دهه گذشته، مؤسسات دانشگاهی و سازمان‌های غیردولتی نیز به این دانش افزوده‌اند. این مقاله از دانشی که توسط این مطالعات و رسانه‌ها توسعه یافته، برای شناسایی نیازهای شهروندان کراچی و نحوه تأمین آنها از طریق ایجاد چشم‌اندازی برای شهر استفاده میکند و همچنین فرآیندی را برای اجرای آن چشم‌انداز پیشنهاد می‌دهد.
بهسازی شهر موجود:
همانطور که قبلاً گفته شد، شهرک‌های غیررسمی بیش از ۶۰ درصد از خانوارهای کراچی را در خود جای داده‌اند و غیرممکن است که تا سال ۲۰۴۷، ساخت‌وسازهای جدید در شهر بیشتر از ساختمان‌های فعلی باشد. بنابراین، وظیفه‌ی اصلی هر طرح جامع شهری، نوسازی و بهبود مناطق مسکونی موجود و زیرساخت‌های اجتماعی و فیزیکی آنها خواهد بود.
بهسازی خانه‌ها نیازمند تهویه متقاطع، عایق‌بندی و جلوگیری از نم کشیدگی دیوار خانه هاست، زیرا اینها از عوامل اصلی بیماری هستند. بهسازی شهرک‌ها همچنین نیازمند ایجاد فضاهای عمومی باز، مدارس، یک مرکز اجتماعی و مکانهای ورزشی خواهد بود. این امر می‌تواند با حذف خانه‌های موجود در مقیاس کوچک و جایگزینی آنها با آپارتمان‌های سه‌طبقه برای خانه‌هایی که تحت تأثیر این طرح قرار می‌گیرند، فراهم شود.
نیاز به خانه های بهداشت که به یک بیمارستان بزرگ متصل باشند به همراه کلینیک‌های سیار نیز وجود دارد. اتحادیه بین‌المللی معماران در کنگره سال ۲۰۲۳ خود نیز اشاره کرد که یکی از مشکلات اساسی در مراقبت های بهداشتی، دسترسی دشوار به مراکز بهداشتی ، حتی در کشورهای توسعه یافته است.
مشکلات حمل و نقل:
برنامه‌ریزان شهری و اجتماعی هر دو موافقند که مشکل اصلی که کراچی امروز با آن روبروست، مشکل حمل و نقل است. دکتر نعمان احمد، رئیس دانشگاه NED، اشاره کرده است که هزینه طرح حمل‌ونقل سریع اتوبوس (BRT)، از جمله راه‌آهن حلقه‌ای برای کراچی، ۵۲۰.۶ میلیارد روپیه است، (پ.ن.: راه آهن حلقه‌ای یا “circular railway” یک سیستم حمل‌ونقل ریلی است که در آن قطارها در یک مسیر دایره‌ای یا حلقوی حرکت می‌کنند و به طور مداوم در ایستگاه‌های مختلف توقف می‌کنند و مسافران را سوار و پیاده می‌کنند.) در حالی که کل تولید ناخالص داخلی پاکستان ۸۴,۶۵۷.۹ میلیارد روپیه است. این طرح غیرمنطقی است و به معنای گرفتن وام‌های بزرگ برای ساخت، نگهداری و بهره‌برداری از سیستم خواهد بود.
از طرفی، دکتر سعیدالدین احمد، یکی دیگر از دانشگاهیان، در یک سخنرانی اشاره کرده است که بیش از یک سوم جمعیت کراچی با سه‌چرخه چینگچی رفت وآمد می‌کنند، که دولت هیچ یارانه‌ای برای خرید وسایل نقلیه یا نگهداری آن ارائه نمی‌دهد.
(پ.ن.: سه‌چرخه چینگچی یا “qingqi” یک نوع وسیله نقلیه سه چرخ موتوری است که بیشتر در کشورهای آسیایی مانند پاکستان، هند و بنگلادش استفاده میشود. این وسیله نقلیه ترکیبی از موتورسیکلت و یک اتاقک کوچک برای حمل مسافر یا بار است.)
زباله و بار نیز توسط سه‌چرخه‌های بدون یارانه جمع‌آوری می‌شوند. بنظر او، این پدیده، یعنی استفاده گسترده از سه‌چرخه‌های بدون یارانه، تحول مثبتی است که می‌تواند راهکاری برای مشکل حمل و نقل و ترافیک باشد و باید آن را بررسی کرد.
هر طرح استراتژیک، چشم‌اندازی برای شهر دارد که اولویت‌هایی را که توسعه شهر باید دنبال کند، مشخص میکند. چشم‌انداز طرح قبلی این بود که کراچی را به یک شهر جهانی تبدیل کند، به این معنی که شبیه یک شهر جهان اول مانند دبی، با ساختمان‌های بلند، مراکز خرید و حمل‌ونقل ریلی سبک یا BRT ساخته‌شده از طریق سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی باشد.
این طرح خوب به نظر می‌رسد، اما شهرهایی که این فرمول را دنبال کرده‌اند، به دلیل افزایش خودروها، نتوانسته‌اند مشکلات حمل‌ونقل خود را حل کنند.
در سال ۲۰۱۸، حمل‌ونقل خودرویی کراچی به ۹۰۳ وسیله نقلیه در روز، دهلی به ۱۴۴۰ وسیله نقلیه در روز و بانکوک به ۱۷۵۰ وسیله نقلیه در روز افزایش یافت. این افزایش به دلیل وام‌های آسان بانکی برای خرید وسایل نقلیه و فشار از یک رانت قدرتمند جاده‌ای و نفتی است و کراچی باید با این رانت قدرتمند مقابله کند.
طبق مطالعه‌ای که توسط آژانس همکاری بین‌المللی ژاپن (JICA) در سال ۲۰۰۴ انجام شد، اکثریت سفرهای درون کراچی پیاده و برخی از آنها مسافت‌های بسیار طولانی هستند. مردم این سفرها را بیشتر در خیابانهایی انجام می‌دهند که پیاده‌روها یا وجود ندارند یا در وضعیت نامناسبی هستند، یا توسط بیلبوردها، درختان ناپایدار و فضاهای بی‌نظم توسط دستفروشان اشغال شده‌اند. بنابراین، میتوان به جرات گفت که چشم‌انداز کراچی باید شهری مناسب برای پیاده‌روها و مسافران باشد.
به ویژه زنان،پس از تاریکی هوا، به دلیل نبود پیاده‌روهای مشخص و چراغ‌های خیابانی، احساس ناامنی می‌کنند. برخی از این پیاده‌روی‌ها در حال حاضر بسیار طولانی هستند و با وجود پیاده‌روهای ایمن و روشن، نیمکت‌هایی برای استراحت و سرویس‌های بهداشتی تمیز، می‌توانند هم از نظر تعداد و هم از نظر مسافت افزایش یابند. این امر به ویژه در مورد مناطق مرکزی شهر و خیابان‌های منتهی به شاهراه فیصل و خیابان ناظم‌آباد صادق است.
این امر نه تنها هزینه رفت‌وآمد را کاهش می‌دهد، بلکه فضاهای امنی را برای پیاده‌روی ایجاد میکند که نسل جوان زنان در کراچی در اکثر نظرسنجی‌ها خواستار آن هستند.
حمل‌ونقل به طرق مختلف بر زندگی ساکنان کراچی تأثیر می‌گذارد. نظرسنجی‌های مرکز منابع شهری کراچی نشان می‌دهد که زنان اغلب مجبورند فرصت یک شغل خوب را فقط به دلیل عدم دسترسی به حمل‌ونقل مقرون‌به‌صرفه از دست بدهند. آنها در اغلب موارد نیز مجبورند به دلیل هزینه رفت‌وآمد، امکان تحصیلات عالی را از دست بدهند.
به دلیل هزینه تحصیل، والدین باید تصمیم بگیرند که کدام فرزند باید تحصیل کند و کدام فرزند از تحصیل محروم شود. این مسائل بین خانواده‌ها تضاد ایجاد میکند و منجر به بی‌ثباتی اجتماعی میشود. این در حالی است که بیش از ۷۰۰ ساختمان مدرسه متعلق به شرکت حمل‌ونقل کراچی (KMC) وجود دارد که بیشتر آنها خالی هستند، با معلمانی که حقوق می‌گیرند اما دانش‌آموزی ندارند. احیای این مدارس و مؤسسات مشابه متروکه باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد.
معضل پارکینگ:
همانطور که پیشتر گفته شد، تراکم و ترافیک خیابانها بر همه مردم کراچی تأثیر می‌گذارد. پارکینگ خودرو و موتورسیکلت هم مشکل بزرگی است، درست مانند پارکینگ و پایانه‌های حمل‌ونقل عمومی، به ویژه در امتداد مسیر خط سبز فعلی و این وضعیت برای سایر مسیرها هم تکرار خواهد شد. پارکینگ برای ایستگاه‌های اتوبوس‌های تندرو (BRT) و قطار شهری حلقه‌ای بخش عمومی باید فراهم شود تا جابجایی بین وسایل حمل‌ونقل و تردد مسافران آسان‌تر گردد.
در حال حاضر، تأمین فضای پارکینگ توسط بخش خصوصی و شرکت حمل‌ونقل کراچی (KMC) انجام میشود. آنها هر فضای موجود برای پارکینگ را با دریافت هزینه‌ای معقول که حدود ۱۰۰۰ روپیه در ماه است، اشغال و مدیریت می‌کنند. آیا میتوان این وضعیت را در قالب یک سیستم منسجم درآورد؟
طبق بررسی ها ، مشخص شده است که موازی با برخی از خیابان‌های بسیار شلوغ، خیابانها و مناطقی وجود دارند که اصلاً شلوغ نیستند و از طریق سازماندهی مجدد ترافیک، فضای بسیار بیشتری برای پارکینگ میتوان ایجاد کرد. پیشنهاد شده است که یک سازماندهی مجدد فضایی از شهر انجام شود، به ویژه در جاهایی که مشکلات بیشتر است و پارکینگ در زیرگذر زیر خیابانها ایجاد شود.
شهر کراچی پر از پل‌های روگذر و زیرگذر است بطوریکه هر جا که تراکم ترافیک وجود دارد ، یک زیرگذر یا روگذر می‌سازند. به گفته مهندسان ترافیک، این پرهزینه‌ترین و کم‌اثرترین راه‌حل‌هاست و آنچه لازم است یک طرح مدیریت ترافیکی قابل اجراست. منهتن وسایل نقلیه بیشتری نسبت به کراچی دارد، اما به اندازه کراچی ترافیک یا زیرگذر و روگذر ندارد ولی مدیریت بسیار بیشتری دارد.
ترافیک سپر به سپر در جاده م.ع. جناح: صرفاً ساخت زیرگذرها و روگذرهای بیشتر، راه حل مشکل تراکم ترافیک کراچی نیست .
اقتصاد خیابانی کراچی:
از طرفی کراچی دارای یک اقتصاد خیابانی سازمان‌یافته نیز هست. تخمین زده میشود که ۱۵۰,۰۰۰ دستفروش در شهر وجود دارند که به طور متوسط روزانه ۴,۰۰۰ روپیه یا ۲۱۹ میلیارد روپیه در سال به عنوان خرده‌فروش، درآمد کسب می‌کنند. این شامل زنجیره‌های تأمین و تولید نمی‌شود که احتمالاً بزرگتر هستند و درآمد بیشتری نیز نسبت به خرده‌فروشان کسب می‌کنند.
این دستفروشان اغلب توسط شهرداری کراچی با کمک نیروهای ویژه پلیس بدون پرداخت هیچ‌گونه غرامت یا در نظرگرفتن فضایی برای جابجایی از پیاده‌روها حذف می‌شوند، که باعث ضررهای هنگفتی به دستفروشان، واسطه‌ها و تولیدکنندگان میشود. این یک ضرر بزرگ برای کل اقتصاد کراچی و به ویژه برای اقتصاد غیررسمی کراچی است.
این امرضروری است که فضاهای امنی برای این دستفروشان فراهم شود که بتوانند آنها را از دولت اجاره کنند. این فضاها باید به شکلی زیبا و خوشایند ارائه شوند و نباید مانع تردد افراد پیاده و وسایل نقلیه گردند. مطالعات و طرح‌ها نشان داده است که این امر امکان‌پذیر است. در همین حال، شهرک‌های ساخته‌شده به صورت غیررسمی نباید بدون ساخت مسکن جایگزین برای ساکنان آنها در مکانی که بتوانند کسب‌وکارهای خود را انجام دهند و به امکانات اجتماعی دسترسی داشته باشند، تخریب شوند. یک تاریخ قطعی برای این امر باید از طریق مذاکرات بین انجمن‌های دستفروشان و شهرداری کراچی تعیین شود. در برنامه‌ریزی شهرک‌های جدید، فضایی برای جمعیت طبقه کارگر باید اختصاص داده شود و روش واگذاری آن تدوین شود.
در اینجا باید ذکر شود که سازمان‌های مرتبط با زنجیره تأمین دستفروشان، چای را از سریلانکا و کنیا، میوه‌های خشک را از افغانستان، و حیوانات و پرندگان عجیب و غریب را از سنگاپور و آمریکای لاتین و تخم‌مرغ را از سراسر پاکستان وارد می‌کنند.
بازارهای “بچت” Bachatbazaar (ارزان فروشی ها) در سراسر کراچی با افزایش مشارکت زنان ایجاد شده است که باید ترویج شود.
همچنین تعدادی بازار کتاب در سراسر کراچی وجود دارد که بسیار محبوب هستند و بدلیل کمبود فضا، مجبور به استفاده از پیاده‌روها برای فعالیت هستند که این کار توسط شهرداری با مشکل مواجه میشود. وجود چنین بازارهایی در بین روشنفکران طبقه متوسط کراچی بسیار محبوب و برای دانشجویان و معلمان نیز مقرون به صرفه است.
حمایت از اقتصاد غیررسمی:
زنجیره تولید اقتصاد غیررسمی به انرژی ارزان و آموزش تولید کالاها نیاز دارد. این زنجیره امروز نیازهای جوامع با درآمد کم و قشر متوسط پایین را تأمین میکند، اما در آینده باید با تغییرات فناوری، به‌ویژه برای دانشجویان کالج‌ها و دانشگاه‌ها، سازگار شود. زنجیره غیررسمی تولید، کالاها را به اندازه‌ای ارزان می‌سازد که دانشجویان بتوانند آنها را تهیه کنند و بدون این کالاها، تدریس بسیاری از دروس فنی و حرفه‌ای در دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها عملاً غیرممکن خواهد بود.به عبارت دیگر، این زنجیره غیررسمی، نقش مهمی در تأمین مواد و ابزار مورد نیاز برای آموزش‌های فنی و حرفه‌ای ایفا میکند و به دانشجویان کمک میکند تا با کمترین هزینه، به این ابزارها دسترسی داشته باشند.
وام‌های مورد نیاز برای شروع کسب‌وکارهای غیرفنی بین ۱۰۰,۰۰۰ تا ۱۵۰,۰۰۰ روپیه است که شامل پرداخت هزینه فضا در پیاده‌رو نمی‌شود و بسته به موقعیت فضا متفاوت است.بقیه بودجه مورد نیاز را میتوان از وام دهندگان در بازار، با سود هشت تا ۱۰ درصد در ماه، یا از سایر افرادی که در همان زمینه استخدام شده‌اند یا از مغازه‌هایی که خرده‌فروش در مقابل آنها غرفه دایر میکند، تهیه کرد. مغازه‌داران احساس می‌کنند که با حضور دستفروشان در پیاده‌روهای مقابل آنها، کسب‌وکارشان افزایش می‌یابد.
بدون این سیستم وام غیررسمی، بسیاری از مشاغل و منابع مالی کراچی تولید نمی‌شد. برای دادن و گرفتن وام، اغلب فقط یک توافق شفاهی لازم است، به شرطی که در حضور فرد معتبری انجام شود. همچنین رهن گذاشتن برخی از وسایل، مانند موتورسیکلت، برای گرفتن وام غیرمعمول نیست.
مغازه‌های کوچک خواربار “کریانه” در محله های خود نیز به مشتریان وام می‌دهند که در پایان هر ماه بازپرداخت میشود. بدون چنین تسهیلات اعتباری، اداره یک خانواده در کراچی بسیار دشوار خواهد بود.
تلاش‌ها برای تأسیس شرکت‌های اعتباری خرد به دلیل تشریفات موجود با نرخ بهره بالا موفقیت‌آمیز نبوده است. علاوه بر این، عادت به این فرهنگ و سیستم جاافتاده موجود نیز دلیل اصلی شکست سیستم‌های رسمی‌تر است.
جستجوی سرپناه:
طبق نظرسنجی‌های مرکز منابع شهری کراچی (URC)، اکثر مردم در کراچی احساس می‌کنند که اگر فقیر هستند، به این دلیل است که سقفی بالای سر خود ندارند.
برای تهیه خانه، فرآیندهای کاملاً مشخصی نیز وجود دارد. شما می‌توانید یک قطعه زمین را به صورت غیررسمی در حاشیه شهر، جایی که زمین ارزان است، بخرید و یک آلونک بسازید. با این حال، زمین آنقدر گران شده است که تعداد فزاینده‌ای از مردم حتی نمی‌توانند این گزینه را هم انتخاب کنند، بنابراین مجبور می‌شوند به جای خرید در حاشیه شهر، جایی را اجاره کنند که هیچ امکانات رفاهی و شهری ندارد.
هزینه‌های سفر و زمان مرتبط با زندگی در حاشیه شهر نیز وجود دارد، مانند سفر به محل کار یا مدارس برای کودکان. گزینه دیگر خرید یا اجاره در یک بلوک آپارتمانی چند طبقه “کچی آبادی” (شهرک غیررسمی) نزدیک‌تر به مرکز شهر است. این نیز گزینه گرانی است زیرا اجاره‌ها بالا هستند اما فرد در هزینه‌های زمان و سفر صرفه‌جویی میکند. چنین آپارتمان‌هایی را میتوان با “پگرری” (پول سرقفلی) و به صورت اقساطی خریداری کرد.
(پ.ن.: “pagrri” به معنای “پول سرقفلی” یا “حق سرقفلی” است. این اصطلاح رایج در شبه‌قاره هند، به ویژه در پاکستان و هند، به مبلغی گفته میشود که مستأجر به صاحب ملک (معمولاً مالک قبلی یا مستأجر قبلی) برای حق استفاده از ملک (به‌ویژه مغازه یا آپارتمان) پرداخت میکند. این مبلغ علاوه بر اجاره ماهانه است و نوعی حق تقدم برای مستأجر محسوب میشود.به عبارت دیگر، پگرری نوعی “حق امتیاز” است که به مستأجر اجازه می‌دهد تا از ملک مورد نظر استفاده کند و اغلب شامل حق تمدید اجاره نیز میشود. این مبلغ معمولاً قابل انتقال به مستأجر بعدی است.)
همه مناطق کم‌درآمد شهر پزشک دارند، اما نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که آنها “شیاد” هستند. کلینیک‌ها و بیمارستان‌های دولتی در مکانهای نامناسبی قرار دارند و داروها و پزشکان بسیار گران هستند. در نتیجه، وابستگی فزاینده‌ای به طب جایگزین وجود دارد که نسبتاً بسیار ارزان‌تر است. آیا سرمایه‌گذاری در ترویج مؤسسات طب جایگزین به کراچی آینده کمک میکند؟ از طرفی طبق آمار کمبود تعداد کافی آمبولانس در سیستم بهداشت کراچی وجود دارد که به همین دلیل نیز بسیاری از زندگی‌هایی که می‌توانستند نجات یابند، از دست می‌روند.
کوچه‌های باریک و آپارتمان‌های بلند و پر ازدحام نیز اثر “جزیره گرمایی” ایجاد می‌کنند که باعث میشود تعدادی از سالمندان هر ساله جان خود را از دست بدهند. تحقیق در مورد چگونگی کاهش گرما بر روی دیوارهای خارجی و بام خانه‌ها و مقرون به صرفه کردن این راه‌حل برای مردم مورد نیاز است.(پ.ن.: “Heat island effect” یا “اثر جزیره گرمایی” پدیده‌ای است که در مناطق شهری رخ می‌دهد و طی آن، دمای هوا در این مناطق به طور قابل توجهی بالاتر از مناطق حومه و اطراف شهر میشود. این پدیده به ویژه در شهرهای بزرگ و پرجمعیت که دارای تراکم بالای ساختمان‌ها، خیابان‌های آسفالت‌شده و کمبود فضای سبز هستند، بیشتر مشاهده میشود.)
به غیر از خانه‌ها، خود شهرک‌ها نیز به بهسازی نیاز دارند که میتوان به شکل کاشت درخت، پوشاندن خیابانها با موادی که گرمای زیادی جذب نمی‌کنند وهمچنین ایجاد فضاهایی برای تجمع و نشستن مردان و زنان در مکانهای دلپذیر، طراحی و اجرا کرد. پوشاندن جاده‌های عریض‌تر به مسیرهای پیاده‌روی یا اتصال آنها به نزدیکترین مسیرهای حمل‌ونقل، نیز یکی از گزینه های بهینه سازی است.
آرزوهای نسل جدید:
با این حال، مهم‌ترین تغییری که از زمان تهیه آخرین طرح جامع در کراچی رخ داده، این است که نسل جدید بزرگ شده است و این نسل، به‌ویژه زنان، با نسل قبلی بسیار متفاوت است.
گفتگوها و نظرسنجی‌های URC به ما می‌گوید که خانواده گسترده از بین رفته یا در حال از بین رفتن است. داده‌های سرشماری به ما می‌گوید که هم زنان و هم مردان در سنین بسیار بالاتری ازدواج می‌کنند و تمایلی به زندگی با والدین خود ندارند. به طور فزاینده‌ای، آنها می‌خواهند با اراده آزاد خود ازدواج کنند و تعامل بین مردان و زنان بسیار آسان‌تر از قبل شده است. این امر ترکیب جمعیتی شهر را تغییر می‌دهد.
تعداد دانشجویان و معلمان زن (از دبستان تا دانشگاه) بسیار بیشتر از مردان است. تعداد کارگران زن در کارخانه‌ها و کارآفرینان مستقل به طور قابل توجهی افزایش یافته است. نظرسنجی‌های دانشجویان دانشگاه داوود نشان می‌دهد که در پارک‌ها، حتی در کچی آبادی‌ها، زنان فضایی برای بازی کریکت، کلاس‌های یوگا و دستگاه‌های ورزشی می‌خواهند.
تقاضای زیادی برای سرویس‌های بهداشتی مخصوص زنان در مکانهای عمومی وجود دارد و زنان فضایی برای پیاده‌روی در یک محیط امن می‌خواهند. همه اینها تغییر بزرگی در آرزوهای جوانان ایجاد میکند و باید به شدت به آن رسیدگی شود. به عنوان مثال، فضا برای زنان در حمل‌ونقل عمومی باید افزایش یابد.
غرفه‌هایی که در خیابان میر کرم علی تالپور مقابل بازار Empress در صدر برپا شده‌اند: تخمین زده میشود که ۱۵۰,۰۰۰ دستفروش در کراچی وجود داشته باشد که هر کدام روزانه ۴,۰۰۰ روپیه درآمد دارند.
نبرد بر سر زمین:
ساحل دریا و سواحل کراچی توسط توسعه‌دهندگان املاک و مقامات نظامی برای شهرک‌های مسکونی عظیم خود اشغال می‌شوند. زمین های ساحلی و جزایر ساحلی نیز باید از دست اندازی و تصرف نامتعارف محافظت شوند.
پیشنهاد اخیر برای واگذاری ۶۰۰۰ هکتار زمین در امتداد ساحل به سازمان مسکن دفاعی (DHA) باید با مخالفت روبرو شود. هر توسعه پیشنهادی باید به صورت عمومی نمایش داده شود تا مردم کراچی بتوانند در مورد آن نظر بدهند.
پارک ملی کیرتار در شمال و غرب کراچی یک دارایی زیست‌محیطی مهم برای منطقه کراچی است و نباید اجازه داده شود که گیاهان و جانوران آن از طریق توسعه گردشگری بی‌ملاحظه نابود شوند. برای این کار، یک طرح توسعه منطقه‌ای برای شهر و محیط اطراف آن باید تهیه و اجرا شود. این کار آسانی نیست، زیرا بخش بزرگی از محیط اطراف کراچی قبلاً بدون چنین طرحی توسعه یافته یا در حال توسعه است.
آب، فاضلاب، مدیریت پسماند جامد و برق همگی مسائلی هستند که به تفصیل توسط رسانه‌ها و آژانس‌های دولتی مورد بحث قرار گرفته‌اند، و پیشنهادهایی برای راه‌حل‌های آنها نیز هر از گاهی ارائه شده است. موانع اجرای آنها و هزینه‌های گزاف برای خانوارهای کراچی باید شناسایی و برطرف شود.
نیاز به مؤسسات تحقیقاتی:
مشارکت مردم کراچی در برنامه‌ریزی و اجرا باید بر اساس کار انجام‌شده توسط پروژه آزمایشی اورنگی و در حال حاضر توسط مرکز منابع آموزش فنی اورنگی با همکاری جوامع اورنگی انجام میشود، تضمین شود. برای پسماند جامد، پتانسیل یک سیستم مدیریت پسماند غیررسمی موجود و با عملکرد موفق باید شناخته شود و نحوه همکاری با آن تدوین شود.
(پ.ن.: اورنگی محله‌ای بزرگ، پرجمعیت و کم‌درآمد (یا “کچی آبادی”) در کراچی پاکستان است. این محله به خاطر ابتکارات منحصر به فرد و موفق توسعه جامعه، به ویژه پروژه آزمایشی اورنگی (OPP) شناخته شده است. پروژه آزمایشی اورنگی که در سال ۱۹۸۰ توسط دکتر اختر حمید خان آغاز شد، نمونه‌ای برجسته از توسعه جامعه‌محور است. این پروژه بر ارائه خدمات بهداشتی، مسکن، سلامت و مالی خرد با هزینه کم به ساکنان اورنگی تمرکز دارد. موفقیت OPP در رویکرد مشارکتی آن نهفته است، جایی که جامعه فعالانه در برنامه‌ریزی، اجرا و مدیریت پروژه‌ها شرکت میکند.مرکز منابع آموزش فنی اورنگی (OTTRC) شاخه‌ای از OPP است که به کار خود در توسعه جامعه و آموزش ادامه می‌دهد. این مرکز با جامعه اورنگی همکاری میکند تا مهارت‌ها و منابع فنی را برای پروژه‌های مختلف فراهم کند و ساکنان را برای بهبود شرایط زندگی خود توانمند سازد.در اصل، اورنگی نمادی از مقاومت و خوداتکایی است. علیرغم مواجهه با چالش‌های متعدد، جامعه نشان داده است که از طریق تلاش جمعی و راه‌حل‌های نوآورانه، می‌توانند بر فقر غلبه کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند. پروژه آزمایشی اورنگی و OTTRC به عنوان نمونه‌های الهام‌بخش برای سایر جوامع با مشکلات مشابه عمل می‌کنند.)
فرآیندهای طراحی و اجرای همه این تأسیسات باید با در نظر گرفتن عوامل تغییرات آب و هوایی، به ویژه موارد مربوط به سیل و احیای زمین‌های ساحلی و توسعه، اصلاح شود.
در زمان ذوالفقار علی بوتو، یک مرکز آموزش کلانشهری شهری برای انجام تحقیقات و آموزش بوروکرات‌ها و شوراهای شهرداری تأسیس شد تا سیاست و اجرای آن را با واقعیت‌های موجود مرتبط کند. همچنین گروه دفاتر طرح جامع سازمان توسعه کراچی (KDA) بسیار فعالی وجود داشت که دانش مورد نیاز برای طرح جامع شهر را ایجاد می‌کرد، که باید هر ۱۰ سال یکبار تهیه می‌شد.
بدون چنین مؤسسات تحقیق و توسعه، انجام بسیاری از آنچه در این مقاله پیشنهاد شده است، دشوار که حتی غیرممکن خواهد بود، به ویژه در عصر تغییرات آب و هوایی و فناوری‌های جدیدی مانند هوش مصنوعی و کاربردهای سلول‌های بنیادی که به سرعت در حال توسعه هستند.
میراث غنی کراچی به تفصیل توسط بخش میراث دانشگاه NED نقشه‌برداری شده است. مشکلات آن برای اداره فرهنگ استان سند به خوبی شناخته شده است. این مشکلات شامل مسائل اجتماعی، سیاسی، فنی، حقوقی و اداری است. قانون حفاظت سند انعطاف‌پذیری کافی را در خود دارد و کمیته فنی آن دانش لازم برای مقابله با این مسائل را دارد. با این حال، این کار بدون حمایت اداره فرهنگ سند و ایجاد یک بخش میراث مستقل در داخل اداره و حمایت مردم و سازمان‌های محلی امکان‌پذیر نیست.
بسیاری از خانه‌های تاریخی در زمین‌های مرغوب و باارزش قرار دارند، به همین دلیل فشار زیادی از سوی دلالان املاک برای خرید و تخریب آنها و ساخت ساختمان‌های تجاری به جایشان وجود دارد، که اغلب توسط بوروکرات‌ها و سیاستمداران نیز حمایت می‌شوند.
با این حال، برای یک برنامه مؤثر حفظ میراث، به متخصصان حفاظت و تکنسین‌ها نیاز دارید، و برای این کار، هم به مؤسسات دانشگاهی و هم فنی مرتبط نیاز دارید، که ما نداریم. ایجاد چنین مؤسساتی، پرورش آنها و ارتباطشان با این حوزه، به شدت مورد نیاز است.
حس تعلق و وابستگی بین شهروندان و شهر کراچی:
با این حال، شاید مهم‌ترین چیز برای آینده کراچی، ایجاد حس تعلق مردم به شهر باشد. موزه‌ای از شهر کراچی، منشاء آن و توسعه آن مورد نیاز است که توسط دانشجویان و شهروندان قابل بازدید باشد تا چنین حس تعلقی ایجاد شود.
علاوه بر این، طرح‌های جدید و دلایل پیشنهادی آنها باید به شهروندان نمایش داده شود تا آنها بتوانند درک کنند و نظرات خود را در مورد آینده شهرشان و محله‌هایی که در آن زندگی می‌کنند، ارائه دهند.
برای مثال، چرا دریای ساحل کلیفتون بیش از نیم کیلومتر عقب رانده شده است؟ این چه تأثیری بر ساحل و شهروندان کراچی خواهد داشت و زمینی که در این فرآیند به دست می‌آید چگونه استفاده خواهد شد؟ چرا ساخت برج بحریا آیکون و BRT خط قرمز متوقف شده است؟ پارک ملی کیرتار چیست؟ و آیا ۶۰۰۰ هکتار زمین در امتداد ساحل باید از طریق سازمان مسکن دفاعی برای توسعه یک شهرک مسکونی واگذار شود؟
چنین سؤالاتی و جستجوی پاسخ آنها، شهروندان، به ویژه کسانی که متعلق به نسل Z هستند را، نه تنها با طرح‌های توسعه شهر بلکه با سیاست‌های آن نیز درگیر خواهد کرد. بالاخره، آنها آینده نه تنها شهرکراچی، بلکه پاکستان نیز هستند.
اما برای چنین بحث‌ها و اجتماعاتی، فضاهای فیزیکی و نهادی مورد نیاز است و طرح توسعه کراچی باید به ایجاد چنین فضاهایی توجه کند.
