از سال 2008 تا 2024، پاکستان 9 نخست‌وزیر داشت: یوسف رضا گیلانی، راجا پرویز اشرف، میر هزار خان خوسو، نواز شریف، شاهد خاقان عباسی، ناصرالملک، عمران خان، شهباز شریف و انور الحق کاکر.
در این مدت، زیان انباشته شده شرکت هواپیمای ملی پاکستان (PIA ) از 73 میلیارد روپیه به 830 میلیارد روپیه افزایش یافت. به طور متوسط، هر نخست‌وزیر در طول دوران تصدی خود مسئول زیانی معادل 84 میلیارد روپیه بوده است.
شہباز شریف در 4 مارس به عنوان نخست وزیر سوگند یاد کرد. در 2 آوریل، از علاقه‌مندان برای واگذاری PIA به بخش خصوصی دعوت شد. در 30 آوریل، کمیسیون اوراق بهادار و بورس پاکستان (SECP) بازسازی PIA را تأیید کرد. در 3 مه، طرح انتقال دارایی‌ها وبدهی‌های غیرضروری PIA به بخش خصوصی نهایی شد. تا 17 مه، هشت گروه تجاری تقاضای خود را برای خریداری PIA ارائه کردند. در 3 ژوئن، شش مورد از این تقاضاها واجد شرایط شدند. سرعت واگذاری این شرکت زیان‌ده به بخش خصوصی بی‌سابقه بنظرمیرسد.
پاکستان در 11 جولای 1950 به عضویت صندوق بین‌المللی پول (IMF) درآمد. بین سال‌های 1950 و2024، 24 “توافق” با IMF داشتیم.
در همین مدت، 23 نخست وزیر در پاکستان روی کار آمدند. در 11 مه، نخست وزیر شہباز شریف اولین کسی بود که کمیته‌ای برای تدوین “برنامه توسعه اقتصادی داخلی” تشکیل داد. آیا حرکت به سمت تدوین استراتژی اقتصادی مختص خودمان بی‌سابقه نیست؟
هزینه‌های دولت در پاکستان: اقدامات جدید وامید به تغییر
هزینه‌های اداره دولت مرکزی پاکستان از سال 2011 تا 2024 به شدت افزایش یافته است. این هزینه‌ها از 202 میلیارد روپیه به 839 میلیارد روپیه رسیده است. جالب توجه است که در این دوره، پاکستان 9 نخست وزیر داشته است.
با روی کار آمدن شهباز شریف به عنوان نخست وزیر در 4 مارس، شاهد اقدام سریعی در راستای کاهش هزینه‌های دولت هستیم. او تنها تا 14 مارس یعنی ده روز بعد، کمیته‌ای برای کنترل مخارج دولتی تشکیل داد. آیا این سرعت در مقابله با تورم و کاهش هزینه‌های دولت بی‌سابقه نیست؟
این اقدامات از سه جهت قابل توجه هستند:
اولین بار است: چنین تصمیمی از سوی یک نخست وزیر اتخاذ میشود ودر گذشته سابقه نداشته است.
تغییر رویه: این اقدامات نشان‌دهنده رویکردی متفاوت نسبت به شیوه‌ی معمول اداره کشور است.
تاثیر گسترده: این تصمیمات احتمالا بر تعداد زیادی از مردم پاکستان وکل سیستم حکومتی تاثیرگذار خواهد بود.
البته، تشکیل کمیته در دولت‌های گذشته هم رایج بوده اما متاسفانه اغلب بدون نتیجه ملموس باقی مانده است. موفقیت واقعی آقای شریف در اجرای تصمیماتش نهفته است. اجرای برنامه نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، تدوین اسناد سیاستی واخذ مجوز از نهادهای مربوطه مانند مجلس یا سازمان‌های اجرایی است.
علاوه بر این، ایجاد سازوکارهایی برای پیگیری روند کار، شناسایی چالش‌ها وسنجش اثربخشی طرح نیز ضروری است. شفافیت، پاسخگویی ومشارکت ذینفعان در سراسر فرآیند، برای غلبه بر موانع ودستیابی به نتایج مطلوب ضروری خواهد بود. در نهایت، موفقیت این ابتکارات بی‌سابقه به دو عامل بستگی دارد: تعهد مداوم وپیگیری جدی.
دیدگاه اندیشکده اقبال در خصوص واگذاری PIA به بخش خصوصی:
مزایا و معایب
مزایا:
افزایش کارایی: بخش خصوصی به طور کلی تمایل به کارآمدتر بودن نسبت به بخش دولتی دارد، زیرا انگیزه بیشتری برای سودآوری دارد. این امر می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌ها، بهبود خدمات ونوآوری بیشتر در PIA شود.
کاهش بار مالی دولت: PIA برای دولت پاکستان یک بار مالی بزرگ است. واگذاری آن به بخش خصوصی می‌تواند به دولت کمک کند تا منابع خود را به سایر اولویت‌ها مانند آموزش، بهداشت وزیرساخت‌ها اختصاص دهد.
جذب سرمایه گذاری: بخش خصوصی می‌تواند سرمایه مورد نیاز برای نوسازی ناوگان PIA، گسترش مسیرهای پروازی وبهبود خدمات به مشتریان را تامین کند.
ایجاد شغل: واگذاری PIA به بخش خصوصی می‌تواند منجر به ایجاد شغل‌های جدید شود، زیرا شرکت به دنبال گسترش فعالیت‌های خود خواهد بود.
معایب:
از دست دادن کنترل: دولت پاکستان با واگذاری PIA کنترل خود را بر یک شرکت مهم استراتژیک از دست خواهد داد.
افزایش قیمت‌ها: بخش خصوصی ممکن است برای افزایش سود خود، قیمت بلیط‌ها را افزایش دهد.
از دست رفتن شغل: برخی از کارکنان PIA ممکن است در صورت واگذاری شرکت به بخش خصوصی شغل خود را از دست بدهند.
جمع بندی:
واگذاری PIA به بخش خصوصی می‌تواند مزایای زیادی برای پاکستان داشته باشد، از جمله افزایش کارایی، کاهش بار مالی دولت و ایجاد شغل، با این حال اقدامات زیر پیشنهاد میشود:
تنظیم مقررات: دولت باید مقرراتی را برای تضمین ارائه خدمات با کیفیت وقیمت‌های مناسب توسط PIA پس از واگذاری به بخش خصوصی وضع کند.
حمایت از کارگران: دولت باید از کارکنان PIA که در صورت واگذاری شرکت شغل خود را از دست می‌دهند، حمایت کند.
شفافیت: دولت باید فرآیند واگذاری PIA را شفاف نگه دارد و به طور منظم با ذینفعان کلیدی در مورد پیشرفت آن ارتباط برقرار کند.
در نهایت، تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا واگذاری PIA به بخش خصوصی اقدام درستی است یا خیر، یک تصمیم پیچیده است که باید با دقت وبا در نظر گرفتن تمام جوانب آن اتخاذ شود.
