روابط پاکستان و اسرائیل: نگاهی به تحولات و چالش‌ها

روابط پاکستان و اسرائیل

در سال‌های اخیر، روابط پاکستان و اسرائیل تحت تأثیر تغییرات سیاسی و اقتصادی قرار گرفته است. این روابط با وجود تاریخ پیچیده و تنش‌های موجود میان دو کشور، به تدریج مورد توجه قرار گرفته است. داخل پاسپورت سبز رنگ کشور پاکستان این جمله کاملا مشهود و خوانا نوشته شده دارنده ی این پاسپورت به تمام کشورهای جهان ، غیر از اسرائیل میتواند سفر کند!

خانم آنیلا علی ، متولد شهر کراچی پاکستان است، پدرش یکی از دیپلمات های وزارت امورخارجه ی پاکستان بوده و به همین جهت آنیلا دوران دبستان خود را در لندن گذراند.

سپس به پاکستان بازگشت و پس از دریافت لیسانس خود از دانشگاه کراچی ازدواج کرد و به همراه همسرش چند سالی در عربستان سعودی، زندگی کرد

در سال ۱۹۹۶ به همراه خانواده به آمریکا مهاجرت نمود و اکنون بنیانگذار یک موسسه ی غیر انتفاعی به نام انجمن توانمند سازی زنان مذاهب مختلف است .

او همچنین یک فعال سیاسی و طرفدار حزب دموکرات آمریکا می باشد.

در اسرائیل، اتاق فکر و سازمانهای مختلفی درحال فعالیت هستند.

یکی از سازمانهای فعال این کشور ، بیناد غیر انتفاعی است به نام شرکه، که همان کلمه ی عربی به معنای شراکت است.

هدف اصلی بنیاد شرکه، عادی سازی روابط بین اسرائیل و کشورهای خاورمیانه است و شعار اصلی سایت آن به حروف بزرگ چنین نوشته شده:

 ساخت یک خاورمیانه ی جدید ، به کمک یکدیگر.

بنیاد شرکه با همکاری خانم آنیلا علی، در تاریخ ۱۰ می امسال،  ۱۵ نفر را به اسرائیل دعوت میکند تا ضمن بازدید از کشور اسرائیل، با رئیس جمهور اسرائیل نیز دیدار نمایند

حداقل ۵ پاکستانی در میان این بازدید کنندگان حضور داشته اند.

۳ پاکستانی از میان این ۵ پاکستانی با پاسپورت دوم خود یعنی انگلستان و آمریکا به اسرائیل سفر نموده اند

اما دو پاکستانی دیگر با پاسپورتهای پاکستانی خود که اجازه ی ورود به خاک اسرائیل را ندارند به این کشور سفر نموده و سپس به کشور پاکستان باز میگردند ، بدون اینکه  مشکلی برایشان به وجود بیاید

شاید اگر آقای اسحاق هرزوگ، رئیس‌جمهور اسرائیل، در ۲۵ می در اجلاس داووس سخنرانی نمی‌کرد و خبر این دیدار را به‌صورت رسمی تایید و تاکید نمی‌کرد، کمتر کسی از روابط پاکستان و اسرائیل در این مورد مطلع می‌شد.

دو پاکستانی که با پاسپورتهای پاکستانی به اسرائیل سفر کردند آقای احمد قریشی، خبرنگار و مجری شبکه ی ملی پاکستان و آقای فیشل بن خالد، تبعه ی یهودی کشور پاکستان بوده اند.

پس از رسانه ای شدن این خبر، وزارت امور خارجه ی پاکستان ،ضمن رد هر گونه رابطه با اسرائیل ، سفر این نفرات را کاملا شخصی اعلام کرد.

خانم اورنگزیب، وزیر ارتباطات و اطلاع رسانی دولت پاکستان نیز ضمن شخصی خواندن این سفر،  از برکناری آقای احمد قریشی از شبکه ی ملی پاکستان خبر داد.

اما موضوع اصلی این است که تقریبا همه میدانند، امکان ندارد بدون مجوز یا حمایت حاکمیت در پاکستان، دو پاکستانی با پاسپورتهای معمولی به تل آویو سفر کنند و دوباره به پاکستان بازگردند و هیچ کس هم متوجه نشود!

روابط پنهان و آشکار پاکستان و اسرائیل؛ از ۱۹۴۸ تا ۲۰۲۲

پیش از اینکه به ادامه ی پیام ها و پیامد های این سفر و نقش حاکمیت و نویسندگان و خبرنگاران پاکستانی در برقراری روابط پاکستان و اسرائیل بپردازم، بهتر است سابقه ای از روابط پنهان و آشکار میان دو دولت، از زمان تاسیس پاکستان تا کنون را با هم مرور کنیم.

سال ۱۹۴۸: اولین تلگراف رسمی توسط نخست وزیر وقت اسرائیل آقای دیوید بن گورین برای بانی پاکستان،‌آقای محمد علی جناح ارسال شد که در آن خواستار به رسمیت شناختن اسرائیل بود. محمد علی جناح هیچ وقت جواب این تلگراف (که به صورت محرمانه ارسال شده بود) را نداد.

سال ۱۹۵۰: یک جلسه ی غیر رسمی و مخفیانه بین سفیر پاکستان در لندن و نماینده ی اسرائیل در لندن به منظور شروع تجارت از بندر کراچی برگزار شد.

سال ۱۹۵۳:  برگزاری جلسه ی رسمی بین دیپلمات پاکستانی آقای ظفرالله خان و دیپلمات اسرائیلی ابا ایبان در ۱۴ ژانویه ی ۱۹۵۳ در نیویورک.

سال ۱۹۸۰: همکاری مشترک میان سازمان اطلاعاتی ارتش پاکستان، سازمان سیا، موساد و سازمان جاسوسی انگلیس در عملیات سایکلون در افغانستان علیه ارتش شوروی.

سال ۱۹۹۳: جلسه ی سری میان خانم بی نظیر بوتو ، نخست وزیر پاکستان و یک مقام عالی رتبه ی اسرائیل در نیویورک. به گفته ی خبرنگاران، آقای پرویز مشرف هم در این جلسه حضور داشته است.

سال ۲۰۰۵: دیدار رسمی  وزیر امور خارجه ی پاکستان آقای خورشید محمود قصوری با وزیر امور خارجه اسرائیل آقای سیلوان شالوم در استانبول در تاریخ ۱ سبتامبر سال ۲۰۰۵ .

سال ۲۰۱۰:  ارتباط غیر مستقیم میان رئیس سازمان اطلاعات ارتش پاکستان( ژنرال احمد شجاع پاشا)‌ و رئیس موساد در خصوص  حملات تروریستی علیه یهودیان مقیم هند.

سال ۲۰۱۵: حضور آقای رزمی سلیمان، دانشمند اسرائیلی – عربی در کنفرانس علمی در شهر لاهور پاکستان.

سال ۲۰۱۶: تشکیل گروه دوستی پاکستان و اسرائیل توسط نویسنده ی پاکستانی آقای ملک شاه.

سال ۲۰۱۸: پرواز یک جت شخصی از تل آویو به مقصد اسلام آباد و توقف در فرودگاه اسلام آباد به مدت ۱۰ ساعت . هر چند وزرات امور خارجه انکار کرد،‌اما بر اساس شواهد عینی در فرودگاه ، فرود و توقف این پرواز تایید شده است. به گفته ی روزنامه های رسمی اسرائیل، شخصیت های بلند پایه ی اسرائیلی در این پروزا حضور داشته اند. برخی گمانه زنی ها از حضور بنیامین نتنیاهو در این پروزا حکایت دارد.

سال ۲۰۲۰: به گفته ی رسانه های  اسرائیلی آقای زلفی بخاری، نماینده ی عمران خان در ماه نوامبر سال ۲۰۲۰ با پاسپورت بریتانیایی خود به تل آویو سفر کرده و به عنوان نماینده ی دولت پاکستان ( عمران خان)  با رئیس موساد دیدار نموده است. هر چند آقای زلفی بخاری این خبر را تکذیب کرده است، اما روزنامه ی هارتض ادعا میکند این سفر انجام شده و خبرنگار هارتض در جریان این سفر قرار گرفته است.

سال ۲۰۲۲: یک هیات ۱۵ نفره که اکثریت آنها پاکستانی بودند در ماه می  به تل آویو سفر نموده و با رئیس جمهور اسرائیل دیدار نمودند.

همانگونه که در ابتدای مقاله عرض کردم، حالا که خبر این سفر در معرض عموم قرار گرفته است، احتمالا آقای احمد قریشی از کار برکنار شده و مجبور به مهاجرت میشود و آقای فیشل بن خالد هم مجبور به ترک پاکستان و مهاجرت به اسرائیل خواهد شد.

به کانال تلگرام ما بپیوندید

در واقع بسیاری از مردم پاکستان بلاخص طرفداران احزاب مذهبی پاکستان به صورت جدی با هر گونه رابطه با اسرائیل مخالفت میکنند.

فشارهای داخلی و خارجی برای عادی‌ سازی روابط پاکستان و اسرائیل

دولتمردان پاکستان هم ،‌برای اینکه مورد بغض و غضب مردم واقع نشوند، با اسرائیل به مخالفت میپردازند. اما بررسی های بیشتر نشان میدهد از سال ۲۰۰۵ میلادی، تلاش های بسیاری توسط حاکمیت پاکستان که در راس آن ارتش پاکستان قراردارد و نیز نخبگان و نویسندگان پاکستانی ، به منظور عادی سازی روابط در حال انجام است.

نویسندگان پر طرفدار پاکستانی همانند جاوید چودهری، مبشر لقمان، حسن نثار و احمد قریشی تا کنون چندین مقاله در خصوص مزایای عادی سازی روابط پاکستان و اسرائیل در روزنامه های کثیر الانتشار پاکستان نوشته  و از مردم و حاکمیت و حکومت پاکستان خواسته اند تا همانند بسیاری از کشورهای عربی، از مزایای ارتباط با این رژیم اشغالی بهره مند گردند.

بنیاد های غیر انتفاعی اسرائیلی همچون شرکه  نیز پس از موفقیت های به دست آمده در کشورهای عربی، برنامه های خود را بر روی پاکستان متمرکز نموده و با معرفی فرصتهای همکاری بین دو کشور بلاخص در خصوص همکاری های اقتصادی و علمی با موضوع کشاورزی، مصرف بهینه ی آب و نرم افزاری های جدید بانکی تلاش میکنند یخ روابط پاکستان و اسرائیل با گرمای ایجاد شده توسط نخبگان و افراد تاثیر گذار در پاکستان آب شود.

پیشنهاد پذیرش دانشجو از پاکستان به صورت بورس کامل در دانشگاه های اسرائیل، پیشنهاد برگزاری کنفرانس و کارگاه های مشترک در خصوص راه کارهای جدید در حوزه ی کشاورزی، تشویق بانک های پاکستانی به منظور استفاده از نرم افزاری های جدید بانکی و مالی اسرائیلی، برگزاری تورهای زیارتی و سیاحتی برای زائران پاکستانی به منظور بازدید از مکان های مقدس سرزمین های اشغالی، و سرمایه گذاری شرکت های اسرائیلی در پاکستان بخشی از برنامه های پیشنهادی نویسندگان پاکستانی و بنیادهای غیر انتفاعی اسرائیل است.

در نظر گرفته شود، باقی ماندن پاکستان در لیست خاکستری نهادهای مالی، جلوگیری از سرمایه گذاری شرکت ها و کشورهای مرفه جهان در پاکستان، بهبود روابط اقتصادی و نظامی روز افزون بین اسرائیل و هندوستان ( به عنوان دشمن اصلی و سنتی پاکستان)، و فشار کشورهای دوست پاکستان همچون امارات، عربستان، چین و آمریکا میتواند چماق این استراتژی باشد.

به هر حال، به نظر می‌رسد با فشارهای روزافزون اقتصادی بر پیکره‌ی نحیف اقتصاد کشور پاکستان به عنوان پنجمین کشور پرجمعیت جهان و تنها کشور جهان اسلام دارای ارتش قدرتمند و مجهز به سلاح اتمی، در آینده‌ای نه چندان دور شاهد بسط و گسترش روابط پاکستان و اسرائیل باشیم.

اکثریت مردم پاکستان قطعا با چنین رابطه ای مخالف بوده و هستند، اما فشار اقتصادی، و سیاست هویج و چماق اسرائیل در کنار تشویق نخبگان جامعه ی پاکستان ممکن است حرارت این مخالفت را روز به روز کمتر نموده و پاکستان تا سال ۲۰۲۵ یخ روابط خود با اسرائیل را آب نماید.

ورود سیاست مداران نسل سوم  پاکستان (که اکثرا در دانشگاه های انگلیس و آمریکا و در کنار بنیادهای گوناگون بین المللی تربیت شده اند) به عرصه ی سیاست، سرعت آب شدن این یخ را چند برابر خواهد نمود.

البته پاکستان باید بداند،‌ اسرائیل هیچ گاه به خاطر منافع پاکستان خواهان برقراری روابط نیست، بلکه عادی سازی روابط ما بین اسرائیل و پاکستان بیش از هر کس وهر چیز منافع اسرائیل در منطقه ی خاورمیانه را تضمین میکند.

تهدیدات استراتژیک و تاریخچه نظامی روابط پاکستان و اسرائیل

پس از حمله ی جنگنده های اسرائیل به راکتور اتمی کشور عراق در اوساراک ( ۱۷ کیلومتری بغداد ) در ۱۷ ژون ۱۹۸۱‍، ارتش اسرائیل تصمیم گرفت به کمک هندوستان، مرکز تحقیقاتی ارتش پاکستان در منطقه ی کاهوتا ( از توابع شهر روالپندی) که یکی از مراکز اصلی اتمی ارتش پاکستان را نیز به همان شیوه بمباران نماید.

هر چند پس از تهدید بسیار جدی و خطرناک ارتش پاکستان مبنی بر حمله به کشور اسرائیل و از بین بردن تمام مراکز اصلی این کشور، در صورت هر گونه حمله به کاهوتا، اسرائیل از انجام این عملیات منصرف شد، اما پاکستان و ارتش اتمی آن، برای همیشه به عنوان یک تهدید اساسی برای اسرائیل باقی مانده است و هرگونه عادی‌سازی روابط اسرائیل و پاکستان، یک برد بسیار استراتژیک و ارزشمند برای اسرائیل به شمار خواهد رفت.

امیدوارم ارتش و حاکمیت پاکستان اتفاقات سال ۱۹۸۱ را فراموش نکند